Του Κωνσταντίνου Παντελή
Τον τελευταίο καιρό είναι καθημερινές οι αναφορές των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στο Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της al-Sham ή αλλιώς ISIS – ως τη μεγαλύτερη απειλή για την περιφερειακή, τη διεθνή, και για ορισμένες χώρες, ακόμα και την εθνική ασφάλεια. Ως προϊόν των συγχωνεύσεων μεταξύ μικρότερων ισλαμικών ομάδων στον απόηχο της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ το 2003, αυτός ο ραγδαία εξελισσόμενος οργανισμός έχει δυναμωθεί στο πλαίσιο του συριακού εμφυλίου πολέμου, και εξέπληξε τη διεθνή κοινή γνώμη όταν κυριάρχησε στο βόρειο και κεντρικό Ιράκ στις αρχές Ιουνίου 2014.Η οργάνωση άλλαξε το όνομά της σε Ισλαμικό Κράτος και κήρυξε την ίδρυση ενός Ισλαμικού Χαλιφάτου, ενός κράτους που υπηρετεί τον νόμο της Σαρία, σε εδάφη της Συρίας και του Ιράκ. Μείζον ερώτημα σε σχέση με τον ISIS είναι ο τρόπος με τον οποίο θα πρέπει και μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Είναι αλήθεια ότι ο ISIS δεν είναι μια συνηθισμένη περίπτωση τρομοκρατικής οργάνωσης ή επαναστατικής ομάδας, ούτε σε στρατιωτικό ούτε σε πολιτικό επίπεδο, γι’ αυτό και απαιτείται μια πολυεπίπεδη στρατηγική. Κι αυτό γιατί ο τρόπος οργάνωσής του, οι τακτικές του και οι στόχοι του αποτελούν ένα κράμα επαναστατικής κατά κύριο λόγο αλλά και τρομοκρατικής οργάνωσης. Γιατί ενώ ως επαναστατική ομάδα δρα ως ένα κίνημα που επιδιώκει να αλλάξει το status quo προς όφελός του, εντούτοις χρησιμοποιεί τρομοκρατικές τακτικές ασύμμετρου πολέμου, όπως βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας, αποκεφαλισμούς και δημόσιες μαζικές εκτελέσεις. Επιπλέον, δεν υπάρχει καμία λογική βάση πάνω στην οποία θα μπορούσε κανείς να διαπραγματευτεί με τον ISIS, γιατί το όραμά του δεν είναι τόσο χωρικά όσο και ιδεολογικά καθορισμένο, καθώς επιδιώκει μια ριζοσπαστική αλλαγή στις δομές και τα πρότυπα οργάνωσης του σύγχρονου ισλαμικού κράτους.
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη υιοθέτησης μιας προσεκτικής και συμπαγούς στρατηγικής, η οποία θα περιλαμβάνει πολλαπλά κράτη σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, καθώς και χρησιμοποίηση διαφόρων μεθόδων και τακτικών, προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η απειλή του ISIS.
Μία ενδεδειγμένη λύση με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα είναι μια καθαρά στρατιωτική απάντηση με τη μορφή εναέριων επιχειρήσεων ή χερσαίων δυνάμεων, κάτι το οποίο έχουν ήδη κάνει – μεταξύ άλλων – η συριακή κυβέρνηση και το PKK. Οι επιλεκτικές αμερικανικές αεροπορικές επιθέσεις έχουν ήδη στηρίξει αρκετά τους Ιρακινούς και τους Κούρδους μαχητές εναντίον του ISIS, αλλά οι επιθέσεις αέρος δεν είναι αρκετές να εξαλείψουν το φαινόμενο, πέραν του ότι θέτουν σε κίνδυνο και ζωές αμάχων. Η ήδη υπάρχουσα αμερικανική δύναμη που δραστηριοποιείται στο Ιράκ, στο πλαίσιο της εκπαίδευσης των Ιρακινών δυνάμεων μετά τον πόλεμο του 2003 μπορούν να συνεισφέρουν τα μέγιστα, ενώ περαιτέρω οικονομική και υλικοτεχνική στήριξη ομάδων που μάχονται τον ISIS στην περιοχή ίσως αποδειχθεί ζωτικής σημασίας.
Παράλληλα, και άλλες περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Τουρκία, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία, θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν, καθώς είναι ήδη υπεύθυνες σε μεγάλο βαθμό για την έμμεση ή άμεση στήριξη του ISIS. Ένα σημαντικό βήμα θα μπορούσε να είναι ο αυστηρότερος έλεγχος στα σύνορα της Τουρκίας, προκειμένου να αποφευχθεί εισροή και εκροή μαχητών στον ISIS.
Εκτός από τις υλικοτεχνική βοήθεια, η συλλογή και ανταλλαγή πληροφοριών αποτελεί άλλη μία σημαντική συμβολή στη αντιμετώπιση του ISIS. Ήδη το Ισραήλ παρέχει σχετικές πληροφορίες στην συμμαχία κατά του ISIS υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και τις οποίες οι ΗΠΑ μοιράζονται με την Τουρκία και άλλους Αραβικούς συμμάχους.
Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι όλες οι προαναφερθείσες στρατηγικές δεν μπορούν από μόνες τους να επιφέρουν οριστικά αποτελέσματα, κυρίως επειδή οι επαναστατικές ομάδες έχουν τις ρίζες τους στην ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα. Έτσι, μια στρατιωτική ήττα του ISIS δεν αποκλείει μια ενδεχόμενη μελλοντική επανεμφάνιση της. Για το λόγο αυτό, μια ολιστική και αποτελεσματική στρατηγική για την καταπολέμηση ISIS και άλλων ομάδων της Τζιχάντ θα πρέπει να περιλαμβάνουν και μέτρα κοινωνικής πολιτικής για την αποφυγή μελλοντικής άνθησης ανάλογων οργανώσεων και στρατολόγησης ισλαμιστών σε αυτές.
Οι δηλώσεις πάντως του Μπαράκ Ομπάμα χθες το βράδυ επιβεβαιώνουν επί της ουσίας τα ως άνω, καθώς η στρατηγική που ανακοίνωσε για την αντιμετώπιση του ISIS εστιάζεται στους εξής στόχους: 1) Τη συνέχιση στρατηγικών αεροπορικών βομβαρδισμών σε Ιρακινές θέσεις, με τη στενή συνεργασία των Ιρακινών στρατιωτικών δυνάμεων. 2) Την παροχή επιπρόσθετων χερσαίων αμερικανικών, δυνάμεων, αλλά μόνο για την παροχή υλικοτεχνικής στήριξης στις Ιρακινές δυνάμεις. 3) Την ισχυροποίηση των μέτρων κατά της τρομοκρατίας, κυρίως με την παροχή πληροφοριών, τον έλεγχο της ροής των μαχητών του ISIS που κινούνται εντός κι εκτός της Μέσης Ανατολής και την ενθάρρυνση για μεγαλύτερη συμμετοχή εκ μέρους της παγκόσμιας κοινότητας μέσω του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. 4) Τέλος, ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε λόγο για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας προς τους πληγέντες από τον ISIS στην ευρύτερη περιοχή.
Βέβαια, αυτό που επίσης ανέφερε ο αμερικανός πρόεδρος είναι η ελπίδα ότι το Κογκρέσο θα κάμψει τις αντιστάσεις του σχετικά με την απαγόρευση των δράσεων για εμπλοκή αμερικανικών δυνάμεων στη Συρία, ενώ υπογράμμισε ότι οι εκεί αντικαθεστωτικοί μπορούν να προσφέρουν σημαντική βοήθεια στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του ISIS. Και αυτό είναι το στοιχείο-κλειδί, καθώς η συζήτηση μιας ενδεχόμενης αμερικανικής επέμβασης στη Συρία μετά από τρία χρόνια σφοδρών συγκρούσεων και την απώλεια πάνω από 170,000 ανθρώπων – ακόμα και με την απουσία αμερικανικών συμφερόντων – κερδίζει σταδιακά έδαφος. Και φυσικά η απειλή της δράσης του ISIS βοηθά προς αυτή την κατεύθυνση, ειδικά μετά τους φόβους ότι τείνει να αποτελέσει τον διάδοχο της Al Qaeda.
Πηγές
http://www.ssrresourcecentre.org/2014/09/10/countering-isis-a-special-kind-of-insurgency/#more-8120
http://www.foreignaffairs.com/articles/141848/kenneth-m-pollack/an-army-to-defeat-assad
http://www.vox.com/cards/things-about-isis-you-need-to-know/what-is-isis
