Η 19η Μαΐου είναι ημέρα θλίψης, αγανάκτησης και μνήμης για τους Έλληνες του Πόντου που πλήρωσαν με το αίμα τους τον αγώνα για αξιοπρέπεια, ανεξαρτησία και ελευθερία αλλά και για όλους τους Έλληνες της Ανατολής, με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την Μικρασιατική καταστροφή. Ύστερα από τρεις χιλιετίες, ένας λαός ξεριζώθηκε βίαια από τη γη του.
Στις 19 Μαΐου 1919ξεκίνησε η τρίτη και πιο σκληρή φάση της Γενοκτονίας των Ποντίων που οργάνωσε το τουρκικό κράτος, προκειμένου να αφανίσει τους χριστιανικούς πληθυσμούς από την Ανατολική Θράκη, τον Πόντο και τη Μικρά Ασίαμε καθοδήγηση του Γερμανού στρατηγού Σάντσερς.
Η Ποντιακή Γενοκτονία υπήρξε αναπόσπαστο κομμάτι του λεγόμενου Ανατολικού Ζητήματος: Αγγλία, Γαλλία, Αμερική και Γερμανία μπροστά στη διαφαινόμενη κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας επιχείρησαν να διεισδύσουν στον τεράστιας γεωστρατηγικής σημασίας χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, τη Μαύρη Θάλασσα και τη Μέση Ανατολή. Ήταν η εποχή της βιομηχανικής επανάστασης και στο επίκεντρο βρισκόταν ήδη το ενεργειακό: ο έλεγχος των πηγών του πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Η Ρωσία επιχειρούσε να προσεταιριστεί τους χριστιανικούς πληθυσμούς της Αυτοκρατορίας για να πετύχει την κάθοδό της στη Μεσόγειο. Η εκδίωξη των χριστιανικών πληθυσμών ήταν ένα εργαλείο των μεγάλων δυνάμεων της Δύσης για να ανακόψουν τη στρατηγική της Ρωσίας. Αυτοί ήταν οι ηθικοί αυτουργοί της Γενοκτονίας των Ελλήνων. Τα συμφέροντά τους εξηγούν όσα συνέβησαν τότε. Της Γερμανίας ως καθοδηγητή των Τούρκων στη Γενοκτονία, της Αγγλίας και της Γαλλίας που εγκλώβισαν την Ελλάδα στην Μικρασιατική παγίδα και της πολιτικής των Μπολσεβίκων όταν ανέλαβαν την εξουσία.
Έναν αιώνα αργότερα οι ανταγωνισμοί των μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή γιγαντώνονται με εκρηκτικά αποτελέσματα. Η πολιτική τους παραμένει σταθερή και αμετάβλητη δημιουργώντας τους όρους για μία επαναφορά ενός νέου Ανατολικού Ζητήματος.
Αναλλοίωτες διατηρούνται και οι γενοκτονικές πολιτικές της Τουρκίας. Αυτό αποδείχθηκε από τα γεγονότα του 1942, του 1955 και του 1964 στην Κωνσταντινούπολη, του 1974 στην Κύπρο, τις σημερινές διεκδικήσεις σε Αιγαίο και Θράκη. Το ανατολίτικο παζάρι του Ερντογάν με την Ευρώπη στο Προσφυγικό αποδεικνύει του λόγου το αληθές.
Η Αρμενική γενοκτονία, όπως και η Ποντιακή αποτελούν αδιαμφισβήτητη ιστορική πραγματικότητα. Ενώ όμως στην περίπτωση της Αρμενικής γενοκτονίας επιχειρήθηκε η διεθνής αναγνώρισή της με επιτυχία, η Ποντιακή Γενοκτονία παρέμεινε στο περιθώριο. Μετά από δεκαετίες σιωπής, το 1994 το Ελληνικό Κοινοβούλιο ψήφισε ομόφωνα την 19η Μαΐου ως ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων.
Ήταν μια πράξη που ξεπλήρωσε μέρος του χρέους της Ελληνικής πολιτείας απέναντι σε ένα εκατομμύριο ανθρώπους που χάθηκαν άδικα και σε δύο εκατομμύρια ανθρώπους που ξεριζώθηκαν, ως αποτέλεσμα λανθασμένων πολιτικών επιλογών και έλλειψης στρατηγικής της Αθήνας. Το υπόλοιπο του τεράστιου χρέους, δηλαδή της μετουσίωσής του σε πολιτική και εθνική στρατηγική και διεθνοποίηση του αιτήματος, το επωμίσθηκε ο συλλογικός Ποντιακός χώρος. Και παρά την κριτική που μπορεί να γίνει, έγιναν πολύ σημαντικά βήματα.
Η έλλειψη Εθνικής στρατηγικής στο θέμα της διεθνοποίησης της Γενοκτονίας και η φοβική και συχνά ενοχική στάση μας στο τεράστιο αυτό ζήτημα, σε συνδυασμό με απαράδεκτες φωνές αμφισβήτησης της Γενοκτονίας στο εσωτερικό της χώρας, ανοίγουν τον δρόμο για διεκδικήσεις και νομιμοποιούν τον Ερντογάν και την Τουρκία να λένε ότι “οι Έλληνες έκαψαν τη Σμύρνη”. Μία Τουρκία που συνήθισε στην ατιμωρησία και νιώθει δικαιωμένη για τα εγκλήματα που διέπραξε.
Η ανάδειξη και διεθνοποίηση της Γενοκτονίας, η οποία υπερβαίνει τον Ποντιακό Ελληνισμό και αφορά όλους τους Έλληνες θα πρέπει να αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο της εθνικής εξωτερικής πολιτικής. Πρώτος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ως αρχηγός Αντιπολίτευσης και ως Πρωθυπουργός, δηλώνει δημόσια ότι θα αναλάβει πρωτοβουλία για τη διεθνοποίηση της Γενοκτονίας των Ποντίων. Είναι η πρώτη τολμηρή δημόσια πολιτική παρέμβαση από αρχηγό κόμματος.
Στον αγώνα μας να αφυπνίσουμε το διεθνές αίσθημα Δικαίου έναντι της Ποντιακής γενοκτονίας πρέπει να αξιοποιήσουμε το δυναμικό του οικουμενικού Ελληνισμού, τις συμμαχίες και το φιλελληνικό πνεύμα. Αν αρχίσει ο κύκλος των αναγνωρίσεων η Τουρκία από χώρα που διεκδικεί και επιτίθεται, θα μετατραπεί σε χώρα που απολογείται και αμύνεται.
Όσο αποτυγχάνουμε να αναδείξουμε μια τέτοια πολιτική τόσο αποδυναμώνουμε το μήνυμα της 19ης Μαΐου 1919, που είναι σήμερα πιο καίριο και κρίσιμο από ποτέ.
*Ο Σάββας Αναστασιάδης είναι πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ελληνισμού της Διασποράς της Βουλής, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Β’ Θεσσαλονίκης
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην Εστία (18.5.2022)
