Γράφει ο Θωμάς Χ. Μαρκόπουλος *
«Πατριωτισμός είναι όταν η αγάπη για τους δικούς σου ανθρώπους έρχεται πρώτη. Εθνικισμός είναι όταν το μίσος για τους άλλους ανθρώπους έρχεται πρώτο» Charles De Gaulle… Well said!
Διεθνές είναι μόνο εκείνο που συμβαίνει εκτός των συνόρων της πατρίδας σου; Διεθνές είναι μόνο εκείνο που συμβαίνει μακριά από την χώρα σου, λίγες ή πολλές ώρες από την περιοχή που κατοικείς; Για μένα όχι. Για μένα: Διεθνές είναι και το Εθνικό! Διεθνές Ζήτημα που αφορά την πατρίδα μου δεν είναι μόνο ένα πλέον χλιαρό ζήτημα όπως π.χ. το Brexit ή ένα ίσως κάπως πιο θερμό όπως το Καταλονικό Δημοψήφισμα.
Διένεξη για τον ονομασία μεταξύ Ελλάδος και ΠΓΔΜ και το 2018. 25,5 χρόνια κρατά αυτή η κολόνια. Όσο χρονών είμαι και εγώ δηλ. Πορευόμαστε πράγματι σε έντιμο συμβιβασμό ή σε εθνική αποτυχία; Πόση εμπιστοσύνη μπορούμε να έχουμε στους έχοντες τα ινία αυτή την περίοδο; Είμαι τρομερά επιφυλακτικός. Βέβαια, προσπαθώ να κρατώ την αισιοδοξία μου. Για μένα η όποια πιθανή επιτυχία του τάδε κομματικά αντίπαλου υπουργού, αν πράγματι είναι επιτυχία, θα είναι και εθνική. Καθηγητής δεν είμαι, ούτε και πολίτικος. Επίσης δεν είμαι πολίτικο στέλεχος. Είμαι μεταπτυχιακός φοιτητής Διεθνών Σπουδών και γεννήθηκα – μεγάλωσα στην Κεντρική Μακεδονία, ακόμη πιο συγκεκριμένα στο Κιλκίς.
Μια παραδοσιακή ρήση λέει «Βαρύ βόδι πατά την γλώσσα μου», εμένα λοιπόν κανένα βαρύ βόδι -κομματικό και μη- δεν την πατά και θα εκφράσω στις επόμενες 60 σειρές την άποψη μου με επιχειρήματα ελλήνων και ξένων ειδικών πάνω στο Σκοπιανό Ζήτημα. Με το δικό μου χρώμα και λογική συνάμα. Από μένα δεν θα διάβασες, φίλη/φίλε, ούτε πατριδοκαπηλικές υπερβολές, μα ούτε και διεθνιστικές αερολογίες. Αν θες κάτι τέτοιο, σε παρακαλώ θερμά, μην συνεχίσεις παρακάτω…
Εδώ και μερικές μέρες ακούμε πολλά προτεινόμενα ονόματα. Από Έλληνες και ξένους που γνωρίζουν ή… νομίζουν ότι γνωρίζουν το όλο Ζήτημα. Θα στα αναλύσω ένα-ένα τα ονόματα αυτά και αργότερα θα σου πω την δική μου ρεαλιστική άποψη. Ξαναλέω, δεν είμαι καθηγητής απλά συνδέω γνώσεις από σωστές πηγές και ατομική, το τονίζω ατομική, άποψη. Φυσικά δεν θα σχολιάσω Δακίες, Μοισίες και… άλλες τέτοιες δηλώσεις (εδώ γελάμε πολύ) ορισμένων ελλήνων πολιτικών που τα λένε για να τα λένε χωρίς να υπάρχει κάποια βάση επιχειρημάτων. Λοιπόν έχουμε τα εξής:
Βόρεια ή Άνω Μακεδονία: Είναι αρκετά λάθος ως όνομα και κρύβει πιθανούς κινδύνους. «Βόρεια» και «Άνω» σημαίνει ότι υπάρχει και κάποια Δυτική, Ανατολική, Νότια ή Κάτω Μακεδονία. Κάτι που συμβαίνει -θέλουμε δεν θέλουμε- γιατί πολύ απλά ποτέ από την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους δεν περιελάμβαναν τα ελληνικά σύνορα το σύνολο της Αρχαίας ή αν θέλετε της Αλεξανδρινής Κραταιάς Μακεδονίας. Η Αρχαία Μακεδονία ήταν ένα αρκετά μεγάλο γεωγραφικό διαμέρισμα που συμπεριελάμβανε: Όλη την σημερινή Ελληνική Μακεδονία, είναι περίπου το 52% γεωγραφικά της Αρχαίας Μακεδονίας. Ένα μεγάλο κομμάτι της Βουλγαρίας (Γνωστή σήμερα ως Περιοχή του Πιρίν, είναι Περιφέρεια της γειτονικής Βουλγαρίας), περίπου 20% του Αρχαίου Μακεδονικού Βασιλείου. Ένα μικρό κομμάτι που σήμερα ανήκει στην Αλβανία, η περιοχή γύρω από τις Πρέσπες, κάπου 5%. Και περίπου το 25% του σημερινού κράτους της ΠΓΔΜ είναι το σχεδόν το 20% της Αρχαίας Ελληνικής Μακεδονίας, ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι δηλ.
Άρα με τον ορό «Βόρεια» ή «Άνω», αυτόματα ανοίγουμε την όρεξη, μελλοντικά πάντα – δεν λέω για σήμερα, σε ορισμένους εκτός συνόρων για δυο πράγματα:
- α. Να προχωρήσουν σε νέα ονοματολογία έμμεσα ή άμεσα στην δική τους περιοχή, π.χ. «Δήμος Αλβανικής Μακεδονίας» ή «Περιφέρεια Βουλγαρικής Μακεδονίας»
- και β. Όταν και αν -ποτέ δεν ξέρεις- γίνει κάποια ευρεία ή τοπική σύγκρουση στα Βαλκάνια, ορισμένοι να αισθανθούν ότι θέλουν να «ενώσουν» την δικιά τους Μακεδονία με τις 3 υπόλοιπες. Παράλογο; Ναι, σήμερα ναι! Σε 20 χρόνια όμως;
Νέα Μακεδονία: Είναι επίσης λάθος. «Νέα» σημαίνει ότι υπάρχει και κάποια «Παλαιά». Άρα αυτόματα μοιραζόμαστε κάτι με τους βόρειους γείτονες μας, κάτι που βέβαια δεν τους ανήκει πολιτικά, πολιτιστικά και ιστορικά καθόλου. Οι Νοτιοσλάβοι και οι άλλες σλάβικες φυλές ήρθαν στα Βαλκάνια περίπου 600 χρόνια πριν πέσει η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Άρα περίπου το 800 μ.Χ. Κράτη όπως η Σερβία, η Βουλγαρία etc είναι οντότητες που δημιουργήθηκαν πολύ αργότερα ως έθνη και κράτη.
Δεν είναι κακό να λέμε τα πράγματα όπως είναι. Οι άνθρωποι αυτοί φτιάξανε πολιτισμό και κράτος με στοιχειά ελληνικά, ρωμαϊκά και τουρκικά. Δεν είναι κακοί άνθρωποι, ως λαός και φυλή, αλλά δεν θα τους δώσουμε και κάτι που μας ανήκει 3.000 χρόνια. Όταν ο Φίλλιπος, πατέρας του Αλέξανδρου, προσπαθούσε να ενώσει του Έλληνες, είτε με το καλό – είτε με το άγριο, οι αγαπητοί Νοτιοσλάβοι ήταν (το πολύ-πολύ) νομάδες κάπου ψηλά-ψηλά, αρκετά πάνω από τον Δούναβη. Πριν συνεχίσω, να αναφέρω ότι λύση είναι και το οικονομικό εμπάργκο. Ακραία μεν, λύση δε! Όταν κάποτε τους το κάναμε έφερε καρπούς…
Σλαβομακεδονία: Δεν είναι αρνητική λύση. Σκληρή μεν, αλλά ίσως δίκαιη. Ας το δούμε ρεαλιστικά. Γιατί όσο και να μην το θέλουν κάποιοι κρύβει μια αλήθεια. Ποια; Ότι πράγματι οι κάτοικοι των Σκοπίων και της περιοχής γύρω από αυτά για παρά πολλά χρόνια, περίπου από το 1912 που η περιοχή έγινε Σερβική, ονομαζόταν από εχθρούς και φίλους ως «Σλαβομακεδόνες». Αρκετά αργότερα το 1945 περίπου, ήρθε ο σοσιαλιστής Στρατάρχης Τίτο και τους έδωσε και επίσημα το δικαίωμα να αυτό-αποκαλούνται «Σλαβομακεδόνες» και ως περιοχή «Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας». Από το 1950 οι σεβαστοί κ.κ.: Βενιζελος ο 2ος, Παπάγος, Πλαστήρας, Καραμανλής, Παπαδόπουλος, ξανά Καραμανλής, μετά ξανά Παπανδρέου (ο 2ος όμως) και Μητσοτάκης δεν αντέδρασαν ποτέ σθεναρά. Και το πρόβλημα «έσκασε» το 1992.
Άρα 5, αν όχι 4, γενιές σκοπιανών μεγάλωσαν με την τρομακτικά λανθασμένη άποψη ότι είναι σλαβομακεδόνες και «μακεδόνες». Σήμερα αυτό δεν αλλάζει και τόσο εύκολα. Θέλει χρόνο και κόπο… αλλά και σοβαρότητα από ελληνική και σκοπιανή πλευρά, κάτι που εγώ δεν βλέπω. Ίσως λοιπόν και με βαριά καρδιά, το «Σλαβομακεδονία», ως μια λέξη, σύνθετη ονομασία, να ήταν μια δύσκολη, αλλά πραγματιστική λύση. Μια λύση που ξεχωρίζει εμάς από εκείνους, μα ταυτόχρονα θέτει βάση για μια εποικοδομητική μελλοντική συνεργασία με αρχές και όρια. Το «σλάβο-» είναι λοιπόν και γεωγραφικός και εθνικός προσδιορισμός. Το δε «-μακεδονία» τους λυτρώνει, τους σκοπιανούς γείτονες μας, από το πιο φρικτό τους όνειρο, από την πιο τρομακτική αλήθεια. Ποια είναι αυτή; Ότι είναι επί της ουσίας σερβο-βούλγαροι που απειλούνται εσωτερικά και εξωτερικά από τον αλβανικό επεκτατισμό. Μην ξεχνάμε ότι ο πληθυσμός της ΠΓΔΜ είναι στο 35% αλβανικής καταγωγής και μουσουλμανικής θρησκείας…
Δημοκρατία του Βαρδάρη ή Μακεδονία του Βαρδάρη: «Βαρντάσκα» τους αναγραφούν αρκετοί χάρτες και γιουγκοσλαβικά κρατικά έγγραφα στην προ 1940 περίοδο. Χρήσιμη λύση και σχετικά θετική για εμάς. Αρνητική για εκείνους, δεν το δέχθηκαν ούτε το 1992 και δεν το καλοβλέπουν ούτε σήμερα. Θα είχε όμως λειτουργικότητα και πραγματισμό αν συνέβαινε. Μην ξεχνάμε ότι ακόμη και η λέξη Βαρδάρης (ο Άξιος ποταμός και ο βόρειος άνεμος δηλ.) είναι σλαβική. Βεβαία, βάζω έναν μικρό αστερίσκο σε κάτι που ελάχιστοι παρατηρούν.
Μεγαλεπήβολο, πολυδάπανο και πολύχρονο πλάνο αυτό που θα αναφέρω, αλλά όχι ανέφικτο. Αν και εφόσον αν, κάποια στιγμή ενωθεί ο Αξιός με τον Μοράβα και τον Δούναβη, κάτι που αρκετοί κουβεντιάζουν και σκέφτονται – στην Ευρώπη και όχι μόνο – δεν ξέρω τι σκέψεις θα κάνουνε οι βόρειοι γείτονες μας για τα δικαιώματα τους στον Θερμαϊκό και το λιμάνι της Θεσσαλονίκης… ακούγεται λίγο spooky αυτό που λέω αλλά δεν μπορείς να είσαι σίγουρος. Πάντα μέσα στην καρδιά ενός ορθόδοξου Σλάβου κρύβεται η ανάμνηση και η θεωρία του Πανσλαβισμού και της εξόδου στα θερμά νερά του Αιγαίου. Σημείωση, μια περιοχή τους στο εσωτερικό, νομίζω Περιφέρεια, την έχουν ονομάσει ”Βαρδάρη” ή ”Βαρδαρία”, στην δική τους γλώσσα φυσικά, εδώ και πολλά χρόνια.
Κεντρική Βαλκανική Δημοκρατία: Αυτή είναι και η άποψη που συμφωνώ 100%! Υπάρχει παρόμοιο όνομα κράτους και στην Αφρική μα και σε άλλες περιοχές. Είναι μια άποψη που ακούστηκε πρώτη φορά στα 90s και ξανά πριν 6 μήνες. Ακόμη πιο πρόσφατα πριν μερικές μέρες. Ένα νέο μοντέλο ομοσπονδιοποίησης της ΠΓΔΜ, όπου στα δυτικά οι αλβανόφωνοι θα αποκτήσουν την αυτοδιοικούμενη “Δημοκρατία της Ιλλυρίας” και οι σλαβογενής τη “Δημοκρατία της Μακεδονίας” στα ανατολικά, ώστε να ικανοποιούνται όλες οι εθνότητες της χώρας.
Αυτό είναι το πολιτικό “τρικ” για να αποφευχθούν και οι ενδοσκοπιανές αντιδράσεις, αφού το όνομα της “Μακεδονίας” θα εξακολουθήσει να υφίσταται, αλλά μόνο στο εσωτερικό της χώρας και σε μια συγκεκριμένη περιοχή, κατά το μοντέλο της Γιουγκοσλαβίας, όταν ο σοσιαλιστής Τίτο έδωσε το όνομα “Μακεδονία” στην περιοχή στο πλαίσιο της Γιουγκοσλαβίας, κάτι που δεν αποτέλεσε ΠΟΤΕ σοβαρό πρόβλημα για την ελληνική πλευρά μέχρι το 1992. Μην ξεχνάμε επίσης ότι αρχαιοελληνικά ονόματα τα χρησιμοποιούν και σήμερα σε διοικητικές τους υποδιαιρέσεις και δεν αντιδράσαμε ποτέ. Υπάρχει μεγάλη διοικητική Περιφέρεια στην βόρεια γείτονα μας που ονομάζετε ”Πελαγονία”. Όνομα αρχαίο και μακεδονικό. Ήταν περιοχή που ζούσαν και ζουν πολλοί Έλληνες. Στο εσωτερικό τους λοιπόν, οι σκοπιανοί, ας λέγονται και… λίγο Μακεδόνες.
Αλλά σε όλα τα διεθνή φόρα και τους μεγάλους οργανισμούς και φυσικά σε ΕΕ και ΝΑΤΟ που επιθυμεί να μπει το η ΠΓΔΜ χωρίς να υπάρξει ελληνική αντίδραση, η ονομασία που θα χρησιμοποιείται είναι “Κεντρική Βαλκανική Δημοκρατία”. Λειτουργικό και με ρεαλιστική βάση… αλλά οι Σκοπιανοι το θέλουν; Και κάτι άλλο, οι Ελληνική Κυβέρνηση μπορεί να το στηρίξει σαν πλάνο; Επιφυλάσσομαι ιδιαίτερα!
Μια μικρή αναφορά στην επιτυχία του Βουκουρεστίου 2008 στο NATO Summit
Το ημερολόγιο έγραφε 3 Απριλίου 2008 όταν ο Κώστας Καραμανλής ξεκαθάρισε την ελληνική θέση για το θέμα των Σκοπίων στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι. «Ναι μόνο στη σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, για όλες τις χρήσεις». Τίποτα λιγότερο. Η σύνθετη ονομασία μπορεί να περιλαμβάνει και τον όρο Μακεδονία αλλά η γειτονική χώρα δεν θα έχει διαφορετική ονομασία για το εσωτερικό της και διαφορετικό για τις σχέσεις της με την Ελλάδα και τις διεθνείς σχέσεις της, θα ισχύει erga omnes – έναντι όλων.
Η ”Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας” είχε εκφράσει από καιρό την πρόθεσή της για να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Εκκρεμούσε όμως το πρόβλημα της ονομασίας της που προέβαλε η ελληνική πλευρά και το οποίο δεν είχε λυθεί παρά τις διαπραγματεύσεις που είχαν πραγματοποιηθεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Η ελληνική κυβέρνηση είχε δηλώσει πριν από τη σύνοδο κορυφής την πρόθεσή της να ασκήσει ”βέτο” στην ένταξη της ΠΓΔΜ, λόγω του ονόματος.
Παρά τις πιέσεις των ΗΠΑ ο Έλληνας πρωθυπουργός στο επίσημο δείπνο εργασίας της πρώτης ημέρας ξεκαθάρισε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχτεί την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ από τη στιγμή που δεν έχει εξευρεθεί αμοιβαία αποδεκτή λύση, στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων και ότι οποιαδήποτε λύση βρεθεί θα πρέπει να έχει την έγκριση από το Συμβούλιο του ΟΗΕ και να είναι μόνιμη και όχι προσωρινή.
Τότε ήταν υπουργός Εξωτερικών η Ντόρα Μπακογιάννη και Υπουργός Εθνικής Αμυνας ο Ευάγγελος Μεϊμαράκης. Την ελληνική θέση στο Βουκουρέστι στήριξαν: στο εσωτερικό, ο τότε Έλληνας ΠτΔ, όλη η Βουλή πλην ΛΑΟΣ, σχεδόν το σύνολο της Ελληνικής Κοινωνίας (οι μετρήσεις λέγανε ότι συμφωνούν με την εθνική στάση περίπου το 89% των Ελλήνων, στο εξωτερικό: η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Γερμανία και η Γαλλία. Την αντίθεσή τους στη στάση της Ελλάδας έδειξαν οι ΗΠΑ, η Τουρκία, η Σλοβενία, η Τσεχία, η Εσθονία και η Λιθουανία ενώ οι υπόλοιπες χώρες κράτησαν ουδέτερη στάση. Αυτά τότε! Σήμερα; Υπομονή μέχρι τον Ιούλιο και το ερχόμενο ΝΑΤΟ Summit στις Βρυξέλλες.
Κλείνοντας. Αρκετά πια με τους αιθεροβάμονες, αρκετά με τους μωροφιλόδοξους. Με κουράζει τρομακτικά το ότι κάποιοι παίζουν στα ζάρια τα εθνικά ζητήματα. Και εδώ δεν εννοώ τους πολιτικούς πρώτης γραμμής ή κάποια… αόρατα οικονομικά συμφέροντα. Παιχνίδια πάνω στα εθνικά μας θέματα παίζει και ο τάδε wannabe βλαχο-δήμαρχος που ξεσηκώνει τον απλό κόσμο και τους ερεθίζει το πατριωτικό αίσθημα για να μαζέψει ψήφους για τις επόμενες τοπικές εκλογές, παιχνίδια παίζει και ο Θεσσαλονικιος επιχειρηματίας τάδε που φορτώνει σε 50αδες τα γεροντάκια και τα πάει με πούλμαν στη Γευγελή για να παίξουν την σύνταξη στην ρουλέτα. Τα ”μεγάλα συμφέροντα” δεν είναι πάντα κάπου μακριά ή κάπου σκοτεινά. Και δεν είναι πάντα ένας αμερικανός ή κάποιος ρώσος από πίσω. Τα ξέρετε, τα ζείτε. Δίπλα μας γίνονται και ας κοιτάμε αλλού.
Άλλο πατριώτης και άλλο πατριδοκάπηλος… Άλλο κόκκινη γραμμή και άλλο κομματική γραμμή… Ορισμένοι χάθηκαν κάπου ανάμεσα! Last but not least, Μακεδονία δεν είναι μόνο η Θεσσαλονίκη… Είναι και η Καστοριά, η Καβαλά, είναι και το Κιλκίς!
Εύχομαι να μαζέψουμε μια μέρα υπογραφές και για την ανάπτυξη – τουριστική και οικονομική – της παραλίμνιας ριβιέρας μας, της Δοϊράνης, όχι μόνο για το όνομα Μακεδονία… Γιατί μόνο οι απέναντι να έχουν μεγάλα καζίνο, πολυτελή ξενοδοχεία και όλα αυτά σε τιμές σχετικά λογικές που τραβάνε τον μέσο Έλληνα. Γιατί εκείνοι και όχι εμείς; Μακάρι ο πατριωτισμός κάποιων να μην είχε μόνο συναίσθημα αλλά και λογική!
Να θυμόμαστε πως το θέμα είναι τρομερά σύνθετο και έχει πτυχές πέραν του προφανούς ”ονοματολογικού”. Π.χ. άντε και τους πούμε ”Βόρεια Μακεδονία”, ως λαός πως θα λέγονται; ”Βορειομακεδόνες”; Ε δεν νομίζω! Το ζήτημα δεν λύνεται με εκατέρωθεν κραυγές και συνθήματα. Αυτό, που χρειάζεται είναι μία προσεκτική στρατηγική και η συμβολή των ειδικών. Η εθνική θέση κατοχυρώθηκε το 2008 στην σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι και της ΕΕ στις Βρυξέλλες. Με την κόκκινη γραμμή Καραμανλή – Μπακογιάννη – Μειμαράκη που στην στήριξε η Πολιτεία, η Βουλή και ο λαός πλην του… ΛΑΟΣ. Κάθε παραμικρή παρέκκλιση σε επίπεδο υποχωρήσεων από το διπλωματικό κεκτημένο θα είναι επιζήμια για τα εθνικά συμφέροντα. Πότε; Όποτε! Τέλος, οφείλουμε να κοιτάμε το σήμερα, αλλά και το αύριο… και αύριο σημαίνει και το τι μπορεί να γίνει σε 20 χρόνια από τώρα. Μακάρι να πάνε όλα καλά μέχρι τον Ιούλιο.
*Ο Θωμάς Χ. Μαρκόπουλος είναι Επικοινωνιολόγος, blogger, ενεργό μέλος της ΟΝΝΕΔ Κιλκίς και στέλεχος του Κέντρου Αστικής Μεταρρύθμισης στην Θεσσαλονίκη. Ζει στο Κιλκίς και αυτό τον καιρό κάνει το μεταπτυχιακό του πάνω στις Διεθνείς Σπουδές στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
