Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος*
Η ανείπωτη εθνική αδικία που είχε διαπραχθεί εις βάρος του βορειοηπειρωτικού ελληνισμού, προκειμένου να ικανοποιηθούν τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Ιταλίας και της Αυστρουγγαρίας, δεν μπόρεσε να κάμψει με τίποτα, την ακλόνητη θέληση των βορειοηπειρωτών για την ελευθερία τους.
Αφότου οι μεγάλες δυνάμεις εξέδωσαν την διακοίνωσή τους στις 31 Ιανουαρίου του 1914, οι βορειοηπειρώτες απάντησαν αμέσως με ένοπλη εξέγερση στις 12 Φεβρουαρίου του 1914. Ειδικότερα έλαβε χώρα στο Αργυρόκαστρο Πανηπειρωτική Συνέλευση, που διατράνωσε την Ανεξαρτησία της Βορείου Ηπείρου. Προς αυτή την κατεύθυνση σχηματίστηκε προσωρινή κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Χρ. Ζωγράφο.
Παράλληλα, ανέλαβαν προσωρινοί υπουργοί εξωτερικών ο Αλέξανδρος Καραπάνος, Στρατιωτικών Δημήτρης Δούλης, Οικονομικών Ιωαν. Παρμενίδης, Παιδείας ο Μητροπολίτης Δρυινουπόλεως Βασίλειος, ενώ αξιοποιήθηκαν ακόμα υπουργικά, οι Μητροπολίτες Κορυτσάς Γερμανός και Βέλλας και Κονίτσης Σπυρίδων.
Αλλά και τρείς μέρες ακόμα ενωρίτερα, από τις 9 Φεβρουαρίου 1914, οι αδούλωτοι Χειμαρριώτες είχαν ήδη επαναστατήσει υπό τον γενναίο και εμπνευσμένο αρχηγό τους Σπύρο Μήλιο και ανακηρύξει την ελευθερία τους. Την σκυτάλη της αυτονομίας-ελευθερίας απνευστί παρέλαβαν οι Άγιοι Σαράντα, το Δέλβινο, το Λεσκοβίκι και η Πρεμετή. Ωστόσο η επίσημη τελετή της αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου διαδραματίστηκε στο Αργυρόκαστρο στις 17 Φεβρουαρίου 1914.
Σε ένα κλίμα άφατης εθνικής συγκίνησης 7.000 ένοπλοι βορειοηπειρώτες, είπαν ένα νέο «ελευθερία ή θάνατος», για την τιμημένη βορειοηπειρωτική γη. Και μέσα σ’ αυτή την εθνική πανδαισία υψώθηκε και η σημαία της αυτονομίας. Ακολούθησε η δημοσίευση της προκήρυξης της αυτόνομης κυβερνήσεως, που μεταξύ άλλων με ηθική ένταση τόνιζε «το πάτριον ημών έδαφος κείται σήμερον λεία δυνάμει αδίκου και αυτονόμου βουλήσεως πάντων των ισχυρών της γής. Αλλ’ ακλόνητον έμεινε το ημέτερον δίκαιον, το δίκαιον του ηπειρωτικού λαού, να ρυθμίση τα της δικής του τύχης διοργανούμενος πολιτικής και ενόπλως ίνα περιφρουρήσει την ανεξαρτησίαν αυτού […] ελευθέρα ήδη παντός δεσμού, μη δυνάμενη να συμβιώσει και δη υπό τοιούτους όρους μετά της Αλβανίας, κηρύσσει η Βόρειος Ήπειρος την ανεξαρτησία της και προσκαλεί τους πολίτας, όπως υποβαλλόμενοι εις πάσαν θυσίαν, προασπίσωσιν την ακεραιότητα του εδάφους της και τας ελευθερίας της κατά πάσης προσβολής».
Στην ατράνταχτη και απαρασάλευτη πίστη του βορειοηπειρωτικού λαού για την ελευθερία του, προεξήρχε η αίσθηση του εθνικού δικαίου και η προσήλωση στην ορθοδοξία και τις ιδέες και τις αξίες του ελληνισμού. Σε ένα τέτοιο πνεύμα ενωμένος σαν μια γροθιά, ολάκερος ο βορειοηπειρωτικός ελληνισμός, στελέχωσε τις εθελοντικές αυτονομιακές του ομάδες και έγραψε χρυσές σελίδες ηρωισμού και δόξης για την ελευθερία του.
Στο διάστημα που ακολούθησε για τρεις μήνες αδιαλείπτως, τα αυτόνομα βορειοηπειρωτικά σώματα προήλαυναν ακάθεκτα και απελευθέρωσαν την επικράτεια της βορειοπειρωτικής γής, όπως εξάλλου της είχε χαρίσει την ελευθερία της, ο τιμημένος ελληνικός στρατός, ένα χρόνο ενωρίτερα.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr
