Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μία έρευνα από την εταιρεία Icap Group και συγκεκριμένα την έρευνα εκπόνησε η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών. Από την έρευνα αυτή προέκυψαν πολλά συμπεράσματα που οδηγούν στο γεγονός ότι η εγχώρια αγορά καταστημάτων λιανικής είναι κατακερματισμένη, ενώ ο κλάδος χαρακτηρίζεται από ευρεία γεωγραφική διασπορά.
Αναλυτικότερα, ο κλάδος της μικρής λιανικής περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό καταστημάτων, τα οποία στη συντριπτική τους πλειοψηφία λειτουργούν ως ατομικές επιχειρήσεις. Απασχολούν μικρό αριθμό ή και καθόλου προσωπικό, δεδομένου ότι μεγάλο ποσοστό αυτών αφορά οικογενειακής μορφής επιχειρήσεις.
Μία από τις πιο σημαντικές εξελίξεις για τον κλάδο και ειδικότερα για τα περίπτερα και τα καταστήματα ψιλικών αποτέλεσε η απελευθέρωση της πώλησης καπνικών προϊόντων, καθώς και το άνοιγμα του επαγγέλματος του περιπτερούχου (Ν. 3919/2011). Με τον συγκεκριμένο νόμο καταργήθηκαν διάφοροι περιορισμοί όπως: τα πληθυσμιακά κριτήρια για την έκδοση της άδειας, η μόνιμη κατοικία των δικαιούχων κλπ.
Η εξεταζόμενη αγορά είναι κατακερματισμένη, ο βαθμός συγκέντρωσης του κλάδου είναι ουσιαστικά αμελητέος, ενώ ο ανταγωνισμός λόγω του πλήθους των εν λειτουργία καταστημάτων θεωρείται ιδιαίτερα έντονος, σύμφωνα με την Icap Group. Επιπλέον, σημαντικός είναι ο αριθμός των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν προβλήματα βιωσιμότητας, πολλές δε οδηγήθηκαν στην άρση της λειτουργίας τους τα τελευταία χρόνια.
Για αρκετά από τα είδη που διατίθενται από τα καταστήματα, η τιμή λιανικής πώλησης δεν προσδιορίζεται από την ίδια την επιχείρηση μικρής λιανικής, αλλά είναι εκ των προτέρων είτε προσδιορισμένη είτε δεσμευτική (από τις διάφορες επιχειρήσεις/ προμηθευτές).
Τα καταστήματα μικρής λιανικής διαθέτουν ένα ευρύ φάσμα προϊόντων. Σε γενικές γραμμές η ζήτηση των προϊόντων του κλάδου επηρεάζεται άμεσα ή έμμεσα από αρκετούς οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Η τιμή πώλησης των προϊόντων σε συνδυασμό με το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών, καθώς και οι γενικότερες μεταβολές στην καταναλωτική συμπεριφορά, καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό το ύψος των αγορών που πραγματοποιούνται από τα καταστήματα μικρής λιανικής.
Επιπλέον, η θέση ενός καταστήματος (π.χ. αν βρίσκεται σε κεντρικό σημείο, σε πυκνοκατοικημένες γειτονιές, κοντά σε εργασιακούς χώρους, κοντά σε άλλα καταστήματα λιανικής, κ.λπ. ) αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την επισκεψιμότητά του και για τη διάρθρωση των πωλήσεών του.
Επισημαίνεται ότι, η εξέλιξη της ζήτησης ορισμένων προϊόντων (όπως τα καπνικά προϊόντα, οι εφημερίδες, τα περιοδικά, κλπ.) καθορίζει σε σημαντικό βαθμό την επισκεψιμότητα ενός περιπτέρου ή καταστήματος ψιλικών. Τούτο διότι τα συγκεκριμένα προϊόντα συμμετέχουν με υψηλό ποσοστό στο συνολικό κύκλο εργασιών των εν λόγω καταστημάτων.
Περαιτέρω, η εύκολη πρόσβαση, η ποιότητα και η ποικιλία των εμπορευμάτων, καθώς και η εξυπηρέτηση διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επιλογή ενός καταστήματος (mini market, κ.ά.), από πλευράς καταναλωτών. Συμπληρωματικά, η ικανότητα του ιδιοκτήτη/ υπαλλήλου στην ανάπτυξη προσωπικών σχέσεων με τους πελάτες, θεωρείται ένας ακόμη παράγοντας για τη διατήρηση του πελατολογίου.
Για τις διάφορες επιχειρήσεις/ προμηθευτές, ο κλάδος της μικρής λιανικής αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό κανάλι διανομής, το οποίο προσφέρει στον προμηθευτή και ορισμένα πλεονεκτήματα (συγκριτικά με την πώληση σε καταστήματα του οργανωμένου λιανεμπορίου), όπως είναι η πώληση προϊόντων με μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους, η είσπραξη απαιτήσεων με καλύτερους όρους, καθώς και η μεγαλύτερη ευκολία διείσδυσης και προβολής των προϊόντων.
Η Σταματίνα Παντελαίου, Διευθύντρια της Διεύθυνσης Οικονομικών – Κλαδικών Μελετών της ICAP Group επισημαίνει σχετικά με τα αποτελέσματα της πρωτογενούς έρευνας που πραγματοποιήθηκε στο σύνολο των Επιμελητηρίων της χώρας (περίοδος έρευνας Απρίλιος – Μάιος 2015), ότι στον κλάδο της μικρής λιανικής λειτουργούν περίπου 31,4 χιλ. καταστήματα το 2015, αριθμός μειωμένος κατά 2,5% σε σχέση με το 2014 και μειωμένος κατά 6% σε σχέση με το 2013.
Τα παντοπωλεία/mini market καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο ποσοστό στο συνολικό αριθμό των καταστημάτων, συμμετέχοντας με 53,8% το 2015 (από 52,8% το 2014 και 51,2% το 2013). Ακολουθούν τα περίπτερα με 24,9% το 2015 (2014: 25,3%) και τα καταστήματα ψιλικών με 21,3% (2014: 21,9%).
Επί του συνόλου των καταγεγραμμένων καταστημάτων μικρής λιανικής, τα περισσότερα βρίσκονται στο νομό Αττικής (6,4 χιλ. καταστήματα). Επισημαίνεται ότι στην Αττική καταγράφηκε μείωση 4,5% στον αριθμό των καταστημάτων το 2015 σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Επίσης, ο αριθμός τους το 2015 εμφανίζεται μειωμένος κατά 15% σε σχέση με το 2013. Το μερίδιό της διαμορφώθηκε σε 20,5% το 2015 από 22,5% το 2013. Ακολουθεί η Θεσσαλονίκη με 8,2% το 2015 και με μεγάλη διαφορά έπονται η Αχαΐα (3,9%), και το Ηράκλειο (3,9%).
Εν κατακλείδι, σίγουρα μετά από αυτήν την έρευνα και τα αποτελέσματα αυτής η Κυβέρνηση θα πρέπει ανταποκρινόμενη στις ευθύνες που υπάρχουν να μελετήσει την αδυναμία που παρουσιάζεται στην αγορά αυτή και να προσπαθήσει να λύσει το πρόβλημα με διάφορα μέτρα που θα το επιβραδύνουν και θα δώσουν στους εμπόρους της μικρής λιανικής την ευκαιρία να συνεχίσουν τις επιχειρήσεις τους.
