«Ηλεκτροπληξία» έχουν πάθει τα νοικοκυριά με τους υπέρογκους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος που λαμβάνουν το τελευταίο διάστημα, καθώς κλιμακώνεται η ενεργειακή κρίση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Η κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να ανακουφίσει τους πολίτες πρόκειται να ανακοινώσει το αμέσως προσεχές διάστημα τη λήψη νέων μέτρων στήριξης.
Το τελευταίο διάστημα το κυβερνητικό επιτελείο έχει εξετάσει σειρά εναλλακτικών, αναζητώντας τον πιο αποτελεσματικό μηχανισμό αντιμετώπισης της ακρίβειας στην ενέργεια.
Πλέον, η κυβέρνηση έχει σχεδόν ολοκληρώσει την επεξεργασία για την παρέμβαση στα τιμολόγια του ρεύματος και το στίγμα που δίνεται είναι ότι θα είναι αποφασιστικού χαρακτήρα και θα έχει δραστική επίπτωση στην τιμή.
Μιλώντας στο υπουργικό συμβούλιο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προσδιόρισε το ορόσημο ανακοίνωσης των κυβερνητικών αποφάσεων:
«Πολύ σύντομα, θα ανακοινωθεί το νέο εθνικό πρόγραμμα στήριξης απέναντι στις συνέπειες του πολέμου και της εισαγόμενης ενεργειακής “έκρηξης”. Ξέρω πολύ καλά πως αυτή η εισαγόμενη ακρίβεια πολιορκεί τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, ενώ δεν έπαψα ποτέ να τονίζω ότι οι μισθοί στη χώρα μας, δυστυχώς, είναι ακόμα χαμηλοί, ως απόρροια της δεκάχρονης οικονομικής περιπέτειας. Είναι κάτι το οποίο, προφανώς, μας απασχολεί ιδιαίτερα. Γι’ αυτό και εν όψει των ευρωπαϊκών αποφάσεων εμείς αναπτύσσουμε και δρομολογούμε, όπως το έχουμε κάνει εδώ και αρκετούς μήνες, τις δικές μας εθνικές δράσεις. Και η στήριξη των εισοδημάτων είναι η βασική μας προτεραιότητα».
Ως επικρατέστερο σενάριο, για την παρέμβαση που εντάσσεται στο εθνικό σχέδιο δράσης, θεωρείται η μείωση στην χονδρική τιμή του ρεύματος. Η φόρμουλα αυτή συγκεντρώνει αρκετές τεχνικές δυσκολίες, ωστόσο εκτιμάται ότι θα συμπιέσει τις τιμές στα επίπεδο προ του 2021.
Περαιτέρω, ανοιχτό θεωρείται ακόμη το ενδεχόμενο για μια γενναίου χαρακτήρα επιδότηση στα λιανικά τιμολόγια ρεύματος κατά το μοντέλο που ήδη εφαρμόζεται.
Εκείνο που θεωρείται βέβαιο είναι πως η παρέμβαση θα εκτείνεται σε μεγάλο χρονικό βάθος, ενώ υπό εξέταση είναι και το εύρος της αναδρομικότητας που θα έχει.
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι καταναλωτές για τη ρήτρα αναπροσαρμογής
Το τι ακριβώς ισχύει με τα νέα συμβόλαια με τους παρόχους ενέργειας και τις ρήτρες αναπροσαρμογής εξήγησε μιλώντας στο Πρώτο Πρόγραμμα ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών Δημήτρης Βερβεσός.
«Αυτοί που δεν έχουν υπογράψει, έχουν παλαιά συμβόλαια και τους επιβλήθηκαν μονομερώς χωρίς προηγούμενη ειδοποίησή τους, οφείλουν να πληρώνουν οπωσδήποτε το ρεύμα και κατά τα λοιπά για το κομμάτι της ρήτρας αναπροσαρμογής πρέπει να το διεκδικήσουν δικαστικώς», τόνισε.
«Επειδή όμως δικαστικά αυτά τα πράγματα στην πατρίδα μας κρατάνε 2 και 3 χρόνια, προκειμένου να αποφευχθεί η μακρόχρονη, κοστοβόρος και χρονοβόρος ταλαιπωρία του πολίτη σε δικαστικές διαδρομές που είναι πολύ ταλαιπωριακού τύπου, θα πρέπει να λυθεί το θέμα με νομοθετική παρέμβαση. Αν δεν λυθεί ή μέχρι να λυθεί από την κεντρική διοίκηση, από την Πολιτεία, πρέπει να πούμε στον κόσμο να μην πηγαίνει στα δικαστήρια αν η ρήτρα αφορά οικιακή κατανάλωση, γιατί αυτό το θέμα θα το λύσουν οι συλλογικές αγωγές των Καταναλωτικών Οργανώσεων που έχουν ήδη κατατεθεί και θα εκδικαστούν το επόμενο διάστημα», επισήμανε.
Με ανακοίνωσή της η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, «αποβλέποντας στην πλήρη και ορθή ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής», προχώρησε σε διευκρινίσεις για τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής.
Συγκεκριμένα αναφέρει τα εξής:
- Η Ρήτρα Αναπροσαρμογής στις Συμβάσεις Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας αποτελεί αμιγώς και αποκλειστικά επιχειρηματική απόφαση των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας και δεν «επιβλήθηκε» από τη ΡΑΕ.
- Η παροχή από τους Προμηθευτές Ηλεκτρικής Ενέργειας κυμαινόμενων τιμολογίων, δηλαδή τιμολογίων όπου η Χρέωση Προμήθειας διαμορφώνεται βάσει Ρήτρας Αναπροσαρμογής, αποτελεί συνήθη εμπορική πρακτική, προβλεπόμενη στον Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας που εκδόθηκε με απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής τον Απρίλιο του 2013 (ΦΕΚ Β΄ 832/9.4.2013).
- Τα κυμαινόμενα τιμολόγια τα οποία ενσωματώνουν Ρήτρα Αναπροσαρμογής είναι διαδεδομένα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αποτέλεσαν για τους εναλλακτικούς Προμηθευτές το εργαλείο διαφοροποίησης και ανάπτυξης ανταγωνιστικής δραστηριότητας προς τα έως τότε προσφερόμενα τιμολόγια, που ήταν αποκλειστικά σταθερής χρέωσης. Από την υπό έκδοση έκθεση Market Monitoring Report – Consumer Protection Volume του Council of the European Energy Regulators (CEER) για το έτος 2021 προκύπτει ότι από τις 24 χώρες που απάντησαν στις συγκεκριμένες ερωτήσεις που αφορούν τα διαθέσιμα προσφερόμενα συμβόλαια στη λιανική, 22 χώρες έχουν τιμολόγια με κυμαινόμενη χρέωση.
- Ο Κώδικας Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας του 2013 εξαρχής επέβαλε σαφή, εύλογα και διαφανή κριτήρια βάσει των οποίων λαμβάνει χώρα η αναπροσαρμογή των Χρεώσεων Προμήθειας (βλέπε, το άρθρο 28 παρ. 3 (γ), άρθρο 1 παρ. 2(στ) του Παραρτήματος ΙΙ). Τα εν λόγω κριτήρια αποσκοπούν στην: (α) επαρκή ενημέρωσή των καταναλωτών εκ των προτέρων, αναφορικά με τη φύση του τιμολογίου τους ως κυμαινόμενου, (β) κατανόηση και επαληθευσιμότητα της μεθοδολογίας υπολογισμού της Ρήτρας Αναπροσαρμογής και (γ) δυνατότητα επιλογής προμηθευτή και προγράμματος προμήθειας, κατά τις ανάγκες τους.
- Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, διαπίστωσε ότι υφίσταται έλλειμμα διαφάνειας ως προς την επιβολή και την ενεργοποίηση της Ρήτρας Αναπροσαρμογής και, εξ αυτού του λόγου, εξέδωσε την υπ’ αρ. 409/2020 Απόφασή της «Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη διαφάνεια και την επαληθευσιμότητα των χρεώσεων στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων ΧΤ» (ΦΕΚ Β΄ 1364/14.04.2020). Με την ως άνω απόφαση η ΡΑΕ: α) επέβαλε στους Προμηθευτές την υποχρέωση παροχής τουλάχιστον ενός σταθερού τιμολογίου, β) τυποποίησε την ονομασία της Ρήτρας και όρισε ότι η διακύμανση οφείλει να γίνεται βάσει ενός μόνο μεγέθους της αγοράς, το οποίο να είναι εύκολα προσβάσιμο και επαληθεύσιμο από τον μέσο καταναλωτή, γ) τυποποίησε τη μεθοδολογία της Ρήτρας Αναπροσαρμογής ώστε να είναι σαφέστερος και περισσότερος κατανοητός ο υπολογισμός της και δ) συνέστησε να καθορίζεται η «περιοχή ασφαλείας», δηλαδή το εύρος τιμών πέραν του οποίου αναπροσαρμόζεται η Χρέωση Προμήθειας, κατά τέτοιον τρόπο ώστε να ελαχιστοποιείται η ανάγκη ενεργοποίησης του μηχανισμού αναπροσαρμογής.
- Η Αρχή, ήδη από τις 8 Απριλίου 2022, έχει εκκινήσει διαδικασία ακροάσεων των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας που παραβιάζουν τις υποχρεώσεις τους εκ της 409/2020 Απόφασης ΡΑΕ, είτε παραλείποντας να παρέχουν σταθερά τιμολόγια είτε διαμορφώνοντας τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής κατά τρόπο που αποκλίνει ουσιωδέστατα από την κατεύθυνση της Αρχής είτε ακόμη παραπλανώντας τους καταναλωτές εμφανίζοντας τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής ως μη εντασσόμενη στις ανταγωνιστικές χρεώσεις, δηλαδή τις χρεώσεις που διαμορφώνουν ελεύθερα οι Προμηθευτές.
- Η ΡΑΕ δεν διαθέτει αποφασιστική αρμοδιότητα για τα ζητήματα που αφορούν την προμήθεια ενέργειας, καθώς δεν έχει την αρμοδιότητα έκδοσης και τροποποίησης του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας (άρθρο 138 ν. 4001/2011). Ωστόσο, στο πλαίσιο της αδιάλειπτης εποπτικής παρακολούθησης των διαμορφούμενων επιχειρηματικών πρακτικών και με στόχο την περαιτέρω ενδυνάμωση των καταναλωτών και την ενίσχυση της ευχερούς κατανόησης των τιμολογίων, εξέδωσε την υπ’ αρ. 967/2021 Απόφασή της «Κατευθυντήριες Οδηγίες για την υιοθέτηση πρότυπου εγγράφου «Αίτησης Προσφοράς Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας ΧΤ» και υποδείγματος «Λογαριασμού Κατανάλωσης ΧΤ». Με ως άνω απόφαση, που επέχει τον χαρακτήρα ερμηνευτικής οδηγίας – σύστασης, προωθείται αποφασιστικά η αρχή της διαφάνειας τόσο σε προσυμβατικό επίπεδο, όταν δηλαδή οι καταναλωτές συγκρίνουν τις προσφορές προμήθειας, όσο και κατά την εκτέλεση της σύμβασης, ιδίως στο επίπεδο του λογαριασμού κατανάλωσης. Πλέον καθίσταται απολύτως ευχερές στους καταναλωτές να αντιλαμβάνονται εκ των προτέρων τη φύση του προσφερόμενου τιμολογίου και του βαθμού έκθεσής τους στον κίνδυνο τιμών των χονδρεμπορικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας.
- Η Αρχή, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, παρακολουθεί και εποπτεύει τη λειτουργία της αγοράς ενέργειας και ενεργεί με γνώμονα την προστασία των καταναλωτών και την τήρηση των κανόνων του ανταγωνισμού.
Μέτρα για την εξοικονόμηση ενέργειας ενόψει καλοκαιριού
Την ίδια ώρα, μέτρα για την εξοικονόμηση ενέργειας εν όψει του καλοκαιριού, αλλά και του επόμενου χειμώνα εξετάζει η κυβέρνηση, ακολουθώντας το μοντέλο άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Πρόκειται, σύμφωνα με πληροφορίες για την εφαρμογή σχεδίου άμεσης δράσης που αποσκοπεί στον περιορισμό της ζήτησης ενέργειας από τα εκατοντάδες κτήρια του κράτους και τη συμβολή στην ενεργειακή επάρκεια, στη σκιά των επιπτώσεων του πολέμου, αλλά και της απειλής Πούτιν για διακοπή της παροχής ρωσικού αερίου σε μη φιλικές χώρες, εάν οι πληρωμές δεν γίνουν σε ρούβλια.
Σε περίπτωση πάντως που δεν υπάρξει λύση, η ελληνική κυβέρνηση εξετάζει μεταξύ άλλων να προχωρήσει τον δραστικό περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας σε υπουργεία και άλλα κτήρια του στενού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Πιο συγκεκριμένα, θα ζητείται η ρύθμιση των κλιματιστικών στους 26 με 27 βαθμούς Κελσίου το καλοκαίρι, ώστε να μην κατεβαίνει η θερμοκρασία κάτω από αυτό το όριο, και στους 19 με 20 βαθμούς τον χειμώνα. Τη συγκεκριμένη περίοδο η θερμοκρασία δεν θα υπερβαίνει το προαναφερόμενο επίπεδο.
Ανάμεσα σε άλλα, θα προχωρήσουν παρεμβάσεις για την αντικατάσταση λαμπτήρων με σύγχρονους ενεργειακά αποδοτικούς, ενώ θα είναι υποχρεωτικό και το σβήσιμο των φώτων μετά το τέλος κάθε εργασίας, όπου αυτά δεν είναι απαραίτητα. Αντίστοιχης κλίμακας σχέδιο είχε υλοποιηθεί και κατά την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, όταν το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα επάρκειας και ευστάθειας.
