Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-09, οι ανισορροπίες και οι κίνδυνοι που κυριαρχούν στην παγκόσμια οικονομία επιδεινώθηκαν από λάθη πολιτικής.
Ετσι, αντί να αντιμετωπίσουν τα διαρθρωτικά προβλήματα που αποκάλυψε η οικονομική κατάρρευση και η ύφεση που ακολούθησε, οι κυβερνήσεις κατά κύριο λόγο απέφυγαν το πρόβλημα, δημιουργώντας σημαντικούς καθοδικούς κινδύνους, που έκαναν ακόμη μία κρίση αναπόφευκτη, σημειώνει σε άρθρο του ο οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί.
Και τώρα που η κρίση έχει φτάσει, οι κίνδυνοι ενισχύονται ακόμη περισσότερο. Δυστυχώς, ακόμη και αν η Μεγάλη Ύφεση οδηγήσει σε μία μέτρια ανάκαμψη τύπου U φέτος, μία «Μεγαλύτερη Υφεση» τύπου L θα ακολουθήσει αργότερα αυτή τη δεκαετία, λόγω δέκα δυσοίωνων και επικίνδυνων τάσεων, γράφει στο Marketwatch.
Οι δέκα τάσεις του Ρουμπινί ότι έρχεται ύφεση που θα είναι μεγαλύτερη από αυτή του 1920
1) Ελλείμματα και οι κίνδυνοι τους: Χρέη και χρεοκοπίες.
Η πολιτική απάντηση στην κρίση της Covid-19 συνεπάγεται τεράστια αύξηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων -της τάξης του 10% του ΑΕΠ ή περισσότερο-, σε μία εποχή που τα επίπεδα δημόσιου χρέους σε πολλές χώρες ήταν ήδη υψηλά ή/και μη βιώσιμα.
Ακόμη χειρότερα, η απώλεια εισοδήματος για πολλά νοικοκυριά και επιχειρήσεις σημαίνει ότι τα επίπεδα χρέους του ιδιωτικού τομέα θα καταστούν επίσης μη βιώσιμα, οδηγώντας ενδεχομένως σε μαζικά χρέη και χρεοκοπίες. Μαζί με τα αυξανόμενα επίπεδα δημόσιου χρέους, αυτό εξασφαλίζει μια πιο αναιμική ανάκαμψη από εκείνη που ακολούθησε την οικονομική κριση πριν από μια δεκαετία.
2) Το δημογραφικό στις προηγμένες οικονομίες
Η κρίση του κορωνοϊού δείχνει ότι πολύ περισσότερες δημόσιες δαπάνες πρέπει να διατεθούν σε συστήματα υγείας και ότι η καθολική υγειονομική περίθαλψη και άλλα σχετικά δημόσια αγαθά είναι ανάγκες, όχι πολυτέλειες. Ωστόσο, επειδή οι περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες έχουν γηράσκουσες κοινωνίες, η χρηματοδότηση τέτοιων δαπανών στο μέλλον θα κάνει τα χρέη από τα σημερινά μη χρηματοδοτούμενα συστήματα υγείας και κοινωνικής ασφάλισης ακόμη μεγαλύτερα.
3) Ο αυξανόμενος κίνδυνος αποπληθωρισμού
Εκτός από την πρόκληση βαθιάς ύφεσης, η κρίση δημιουργεί επίσης μία τεράστια κάμψη στα αγαθά (μη χρησιμοποιούμενα μηχανήματα και δυνατότητες) και στις αγορές εργασίας (μαζική ανεργία), καθώς επίσης οδηγεί σε κατάρρευση τις τιμές σε εμπορεύματα, όπως το πετρέλαιο και τα βιομηχανικά μέταλλα. Αυτό καθιστά πιθανό τον αποπληθωρισμό, αυξάνοντας τον κίνδυνο αφερεγγυότητας.
4) Η υποτίμηση νομίσματος
Καθώς οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν να καταπολεμήσουν τον αποπληθωρισμό και να αποτρέψουν τον κίνδυνο αύξησης των επιτοκίων (μετά τη μαζική αύξηση χρέους), οι νομισματικές πολιτικές θα γίνουν ακόμη πιο αντισυμβατικές και εκτεταμένες. Βραχυπρόθεσμα, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διαχειρίζονται δημοσιονομικά ελλείμματα που χρηματοδοτούνται από κεντρικές τράπεζες, για να αποφύγουν την ύφεση και τον αποπληθωρισμό.
5) Η ευρύτερη ψηφιακή αναταραχή της οικονομίας
Με εκατομμύρια ανθρώπους να χάνουν τις δουλειές τους ή να εργάζονται και να κερδίζουν λιγότερα, το χάσμα στο εισόδημα και τον πλούτο της οικονομίας του 21ου αιώνα θα διευρυνθεί περαιτέρω. Προκειμένου να προφυλαχθούν από μελλοντικά σοκ της εφοδιαστικής αλυσίδας, οι εταιρείες στις προηγμένες οικονομίες θα επαναπατρίσουν την παραγωγή, από περιοχές χαμηλού κόστους, σε εγχώριες αγορές που έχουν υψηλότερο κόστος. Αλλά, αντί να βοηθήσουν τους εργαζόμενους στην πατρίδα τους, αυτή η τάση θα επιταχύνει τον ρυθμό της αυτοματοποίησης, ασκώντας καθοδική πίεση στους μισθούς και θα φουντώσει περαιτέρω τον λαϊκισμό, τον εθνικισμό και την ξενοφοβία.
6) Απο-παγκοσμιοποίηση.
Ο αντίκτυπος στη δημοκρατία θα ενδυναμώσει αυτή την τάση (7). Οι λαϊκιστές ηγέτες επωφελούνται συχνά από την οικονομική αδυναμία, τη μαζική ανεργία και την αυξανόμενη ανισότητα.
8) Το αδιέξοδο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας
σινοαμερικανική αποσύνδεση στο εμπόριο, στην τεχνολογία, στις επενδύσεις, στα δεδομένα και στις νομισματικές ρυθμίσεις θα ενταθεί.
Το χειρότερο, αυτός ο διπλωματικός χωρισμός θα θέσει τον δρόμο (9) για έναν νέο ψυχρό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και των αντιπάλων τους -όχι μόνο με την Κίνα αλλά και με τη Ρωσία, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα, αναφέρει ο Ρουμπινί.
10) Η περιβαλλοντική διαταραχή, η οποία, όπως έχει δείξει η κρίση της Covid-19, μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερη οικονομική καταστροφή από μία χρηματοπιστωτική κρίση.
Αυτοί οι 10 κίνδυνοι, που ήδη αναδύονταν μεγάλοι πριν το χτύπημα της Covid-19, απειλούν τώρα να τροφοδοτήσουν μία τέλεια καταιγίδα που θα σαρώσει ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία, σε μία δεκαετία απελπισίας.
Μέχρι το 2030, η τεχνολογία και η πιο ικανή πολιτική ηγεσία ενδέχεται να είναι σε θέση να μειώσουν, να επιλύσουν ή να ελαχιστοποιήσουν πολλά από αυτά τα προβλήματα, δημιουργώντας μία πιο περιεκτική, συνεργατική και σταθερή διεθνή τάξη. Ομως, κάθε ευτυχισμένο τέλος υποθέτει ότι βρίσκουμε έναν τρόπο να επιβιώσουμε από την επόμενη Μεγαλύτερη Υφεση.
