Γράφει η Γιώτα Μπουγά
14 Σεπτεμβρίου 2016, η Γενική Διευθύντρια της UNESCO, Ιρίνα Μπόκοβα, ανακηρύσσει την Αθήνα Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου για το 2018.
30 Σεπτεμβρίου 2016, το τελευταίο βιβλιοπωλείο του ιστορικού οίκου “Ελευθερουδάκης”, στην οδό Πανεπιστημίου, θα κλείσει οριστικά.
Στόχος της Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου είναι να καταστήσει τα βιβλία προσβάσιμα σε ολόκληρο τον πληθυσμό της εκάστοτε πόλης, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστών και των προσφύγων. Πώς θα γίνει, όμως, αυτό, όταν τα μεγάλα βιβλιοπωλεία της πόλης κλείνουν το ένα μετά το άλλο, αρχής γενομένης με τον Παπασωτηρίου νωρίτερα μέσα στο 2016;
Οι πόλεις που χαρακτηρίζονται Παγκόσμιες Πρωτεύουσες Βιβλίου από την UNESCO, δεσμεύονται να προωθήσουν το βιβλίο και την ανάγνωση και να οργανώσουν δραστηριότητες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους που ξεκινά με την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου και Πνευματικών Δικαιωμάτων στις 23 Απριλίου και ισχύει έως τις 23 Απριλίου του επόμενου έτους. Το προτεινόμενο πρόγραμμα περιλαμβάνει συναντήσεις με συγγραφείς, μεταφραστές και εικονογράφους, συναυλίες, θεματικές εκθέσεις, αναγνώσεις ποίησης και εργαστήρια για την προβολή των επαγγελματιών.
Σημειώνεται ότι στην Αθήνα δεν ισχύει πλέον η ενιαία τιμή βιβλίου, η κατάργηση της οποίας σε συνδυασμό με την κρίση και τα capital controls έχει πλήξει τον κλάδο. Όλα τα βιβλία, σε όλες τις κατηγορίες, τα δύο πρώτα χρόνια από την έκδοσή τους δεν μπορούσαν να έχουν μεγαλύτερη έκπτωση από 10% σε όλα τα βιβλιοπωλεία της χώρας. Μετά τα δύο χρόνια, οι βιβλιοπώλες και οι εκδότες ήταν ελεύθεροι να κάνουν όποια έκπτωση ήθελαν.
Στο πλαίσιο, ωστόσο, υιοθέτησης της εργαλειοθήκης ΟΟΣΑ, η ενιαία τιμή καταργήθηκε, και έπειτα από πολλές πιέσεις των εκδοτών ισχύει μόνο για την πρώτη έκδοση και όχι για όλες τις κατηγορίες βιβλίων.
Η αγορά, ωστόσο, πίεσε τους εκδοτικούς οίκους για την εξασφάλιση μεγαλύτερων εκπτώσεων. Έτσι, στην πράξη, από ορισμένες ισχυρές μαζικές αλυσίδες βιβλιοπωλείων παρέχονται εκπτώσεις έως και 30% σε βιβλία πρώτης κυκλοφορίας πριν παρέλθει η διετία, ενώ για βιβλία παλαιότερης έκδοσης η έκπτωση φθάνει και το 50%.
Δεν είναι, όμως, μόνο η οικονομική συνθήκη και τα capital controls που διαμόρφωσαν μια άκρως δεσμευτική συνθήκη για τα βιβλιοπωλεία της χώρας. Ο χώρος του βιβλίου πλήττεται, καθώς όλο και περιορίζεται ο αριθμός των αναγνωστών που με κάθε οικονομικό κόστος συνεχίζει να αγοράζει νέους και παλαιούς τίτλους και να κάνει τζίρο στα βιβλιοπωλεία, κυκλοφορώντας με τα νέα του βιβλίου μέσα στην πόλη.
Παράλληλα, η διείσδυση του Διαδικτύου και η αποσπασματικότητα της πληροφορίας που προσφέρει, οι αυτοεκδόσεις, αλλά πάνω από όλα η αδιαφορία της Πολιτείας έδωσαν και θα συνεχίσουν να δίνουν πολλές χαριστικές βολές.
Για να επανέλθουμε στον “Ελευθερουδάκη”, Θα είναι η πρώτη φορά από το 1898 που δεν θα υπάρχει βιβλιοπωλείο “Ελευθερουδάκης” στην Αθήνα. Ωστόσο, η εταιρεία συνεχίζει, έστω και χωρίς χώρο λιανικού εμπορίου, αναμένοντας την αλλαγή του επενδυτικού κλίματος ούτως ώστε να επανεμφανιστεί με νέα επιχειρηματικά σχέδια.
Από σήμερα και έως τις 26 Σεπτεμβρίου, θα λειτουργεί μπαζάρ βιβλίου στον χώρο του βιβλιοπωλείου στην Πανεπιστημίου 15.
Υ.Γ. 1: Η Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου είναι μια σταγόνα στον ωκεανό, όσο η πολιτεία αδιαφορεί και δε δίνονται περαιτέρω “πνευματικά κίνητρα”.
Υ.Γ. 2: Ας αναλογιστεί, όμως, και καθένας από μας τις ευθύνες του, αφού λίγοι είναι αυτοί που ξοδεύουν για νέες κυκλοφορίες, μη υπολογίζοντας το κόστος. Δεν είναι μόνο ο “Ελευθερουδάκης”, είναι ο εκδοτικός οίκος, είναι το πρατήριο τύπου, είναι το βιβλιοπωλείο της γειτονιάς…
