Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Προς ένα νέο μοντέλο διπολισμού κατευθύνεται το διεθνές status quo, όπου ο ένας πόλος είναι η Αμερική και ο άλλος πόλος η Ρωσία και η Κίνα. Οι σινορωσικές σχέσεις φαίνεται να αναπτύσσονται προοδευτικά μέρα με την ημέρα, ενώ η συνεργασία εκτείνεται σε όλους τους τομείς δράσης ακόμα και στους διεθνείς οργανισμούς.
Τι γίνεται όμως όταν η δεύτερη και η τρίτη δύναμη στον κόσμο ενώνονται; Η στρατηγική που έχει ακολουθήσει ως τώρα ο Βλαντιμίρ Πούτιν τουλάχιστον με την Αμερική είναι μία σχέση αγάπης και μίσους, ενώ τώρα υπάρχουν πολλά στοιχεία ότι κινείται στην αλλαγή πλεύσης χωρίς να χάνει όμως την στρατηγική συνεργασία που διαθέτει η Κίνα με την Ρωσία.
Ας μην ξεχνάμε πως σε ζητήματα όπως η κρίση στην βόρεια Κορέα, Κίνα και Ρωσία είχαν κοινή στάση για ήπια μεταχείριση, ενώ οι ΗΠΑ είχαν υιοθετήσει μία εντελώς διαφορετική στρατηγική, η οποία προηγουμένως είχε γίνει γνωστή στους αρχηγούς των κρατών των δύο υπερδυνάμεων.
Το στρατηγικό βάθος των σινορωσικών σχέσεων
Σίγουρα οι λόγοι της συνεργασίας της «ρωσικής αρκούδας» με τον «κινέζικο δράκο» είναι πάρα πολλοί και αρκετοί από αυτούς τροποποιούν το παιχνίδι μεταξύ των διεθνών δυνάμεων. Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Ποιοι είναι άραγε οι λόγοι που και οι δύο υπερδυνάμεις επιζητούν την επέκταση της συνεργασίας τους σε όλους τους τομείς
Καταρχήν η Ρωσία είναι μία από τις πιο δυναμικές ενεργειακά χώρες στον κόσμος, την ίδια ώρα που η Κίνα διψά για πρώτες ύλες. Η Κίνα είναι σίγουρα μια τεράστια οικονομική δύναμη, ωστόσο η Ρωσία εξακολουθεί να είναι περισσότερο προχωρημένη σε τεχνολογίες αιχμής, διαθέτοντας και μακρά παράδοση.
Η Ρωσία διακρίνεται για την ιδιαίτερη αμυντική της ισχύ: οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις δεν διαθέτουν μόνο ένα πλήρες πυρηνικό οπλοστάσιο αλλά και είναι και ιδιαίτερα αποτελεσματικές στο συμβατικό πεδίο μάχης, όπως φάνηκε και στη Συρία. Αυτό σημαίνει ότι η Μόσχα διατηρεί τη δύναμη να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να οικοδομεί συμμαχίες, να συγκροτεί συνασπισμούς.
Από την άλλη, η Κίνα επιδεικνύει τεράστιο οικονομικό δυναμική. Το 2010 η Βόρειος Αμερική και η Δυτική Ευρώπη αντιπροσώπευαν το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 2050 εκτιμάται ότι θα αντιπροσωπεύουν το 21%, ενώ η Ασία θα έχει ξεπεράσει το 48%. Βέβαια, η οικονομική ισχύς από μόνη της δεν μπορεί να αποτελέσει παράγοντα ανάδειξης σε ηγεμονική θέση, όταν δεν διαμορφώνει συνθήκες σχετικά επωφελείς και για άλλους παίκτες.
Ιδιαίτερα την ώρα που η ΗΠΑ αναδιπλώνονται ως προς την οικονομική τους συμβολή (παλαιότερες κινήσεις όπως το σχέδιο Μάρσαλ φαντάζουν πια βγαλμένες από άλλον κόσμο) και η Ε.Ε. κυρίως εξάγει ένα πρότυπο λιτότητας, η στρατηγική του “νέου δρόμου του μεταξιού” δείχνει δελεαστική.
Μπορεί το μεγαλύτερο μέρος του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων που είναι διατεθειμένη η Κίνα να αφιερώσει στο όλο σχέδιο, να προορίζεται να επαναπατριστεί μέσα από αναθέσεις κινεζικών εταιρειών, ή να συνδυάζεται με συγκεκριμένες απαιτήσεις ιδιωτικοποιήσεων και “εργασιακής ειρήνης” στις φιλοξενούσες χώρες, ωστόσο κάτι από τη λογική win-win παραμένει. Την ίδια αίγλη αποκτούν και κινήσεις όπως η λειτουργία της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων και Υποδομών που διεκδικεί να παίξει ρόλο ανάλογο της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Η Κίνα δείχνει ικανή να οικοδομεί και γεωπολιτικές συμμαχίες στην περιοχή της. Σε αυτό βοηθά και ο τρόπος με τον οποίο κινούνται οι ΗΠΑ. Ιστορικά ο στόχος της Ουάσιγκτον ήταν να αποτελέσει ο Ειρηνικός μιαν “αμερικανική θάλασσα”, μέσω της συστηματικής οικοδόμησης δεσμών με την Ιαπωνία, τη Νότιο Κορέα και τις Φιλιππίνες, του επίμονου προσεταιρισμού Ινδονησίας και Μαλαισίας και αξιοποίησης, από ένα σημείο και μετά, της επιθυμία του Βιετνάμ να μπει επιθετικά στην παγκόσμια αγορά
Ένα από τα βασικά στοιχεία που διακρίνει τις σινορωσικές σχέσεις είναι ότι, τόσο η Ρωσία, όσο και η Κίνα δεν λειτουργούν απλώς ως γεωπολιτικό αντίβαρο, αλλά ως ανταγωνιστικός πόλος, σε μια εποχή που οι ΗΠΑ ταλαντεύονται ανάμεσα στα πάμπολλα είδη των στρατηγικών που εφαρμόζουν και σίγουρα δεν λειτουργούν ως μία δύναμη που βρίσκεται σε συνεχιζόμενη αναπτυξιακή πορεία.
Παρόλα αυτά σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί η τελευταία ανακάλυψη των ΗΠΑ, που δεν είναι άλλο από το σχιστολιθικό πετρέλαιο, και σίγουρα η ανακάλυψη αυτή αν χρησιμοποιηθεί σωστά είναι ικανή να εξυψώσει και πάλι την Αμερική στα παλιά επίπεδα ισχύος.
Η αυξανόμενη παραγωγή από σχιστόλιθο θα μετατρέψει μέσα σε λίγα χρόνια τη χώρα σε έναν από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς πετρελαίου και οι εξαγωγές θα αυξηθούν στα 2,25 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα μέχρι το 2020, αύξηση τέσσερις φορές μεγαλύτερη από εκείνη που σημείωσαν το 2016. Η εξέλιξη αυτή θα βάλει τις ΗΠΑ στην ίδια κατάταξη με τις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες όπως είναι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κουβέιτ.
Ελληνικό αίτημα ένταξης στην BRICS
Πριν από λίγες μέρες αποφασίστηκε να ξεκινήσουν οι διαδικασίες ένταξης της Ελλάδας στην Αναπτυξιακή Τράπεζα που μέτοχοι είναι οι χώρες των BRICS. Η απόφαση αυτή ελήφθη από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής που συνεδρίασε τις προηγούμενες μέρες στο Μέγαρο Μαξίμου υπό τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη.
Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση που εκδόθηκε, το ΚΥ.Σ.ΟΙ.Π. εξουσιοδότησε το υπουργείο Οικονομικών να αποστείλει επίσημη επιστολή προκειμένου να ξεκινήσουν οι συζητήσεις για τη συμμετοχή της Ελλάδας στην τράπεζα των BRICS. Το ερώτημα είναι αν το αίτημα της Ελλάδα θα γίνει αποδεκτό ή όχι.
Με τη συμμετοχή της χώρας σε διεθνείς αναπτυξιακούς θεσμούς, ελληνικές επιχειρήσεις και φορείς καλούνται να αξιοποιήσουν τη χρηματοδοτική στήριξη έργων που υλοποιούνται στις χώρες-μέλη, είτε πρόκειται για έργα που χρηματοδοτούνται κυρίως από κρατικούς φορείς είτε πρόκειται για βιώσιμα ιδιωτικά επενδυτικά σχέδια, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Επίσης, ελληνικές εταιρίες θα έχουν τη δυνατότητα να ζητούν εγγυητικές επιστολές από τις διεθνείς αναπτυξιακές τράπεζες για την εκτέλεση των έργων υποδομής (αυτοκινητόδρομοι, σχέδια αστικής ανάπτυξης, παραγωγή καθαρής ενέργειας κ. α).
