Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με τη διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης στη Γερμανία:
– Ποιοι είναι οι πιθανοί κυβερνητικοί συνασπισμοί, σύμφωνα με το εκλογικό αποτέλεσμα της περασμένης Κυριακής;
Τα ποσοστά των κομμάτων θα επέτρεπαν περισσότερους συνδυασμούς για τον σχηματισμό κυβέρνησης, ωστόσο οι μόνες ρεαλιστικές πιθανότητες αφορούν τον συνασπισμό «Τζαμάικα» (Χριστιανική Ένωση, Φιλελεύθεροι, Πράσινοι) και τον «μεγάλο» συνασπισμό (Χριστιανική Ένωση, Σοσιαλδημοκράτες). Το SPD πάντως έχει δηλώσει από την πρώτη στιγμή ότι επιλέγει να παραμείνει για την επόμενη τετραετία στην αντιπολίτευση.
– Πόσο θα διαρκέσουν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κομμάτων;
Δεν υπάρχει χρονικός περιορισμός. Η νέα κοινοβουλευτική περίοδος ξεκινάει 30 μέρες μετά τις εκλογές, σε αυτή την περίπτωση στις 24 Οκτωβρίου. Μέχρι τότε θα πρέπει να έχει εκλεγεί και ο νέος πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου, ο οποίος θα είναι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Οι διαπραγματεύσεις ωστόσο θα πρέπει πρώτα να ξεκινήσουν και αυτό δεν αναμένεται πριν από τις 15 Οκτωβρίου, καθώς τότε διεξάγονται εκλογές στο κρατίδιο της Κάτω Σαξονίας. Αμέσως μετά θα αρχίσουν οι διερευνητικές επαφές μεταξύ των κομμάτων, οι οποίες εκτιμάται ότι θα διαρκέσουν περίπου δύο εβδομάδες και κατόπιν θα ξεκινήσει η απευθείας διαπραγμάτευση για το κυβερνητικό πρόγραμμα και τα υπουργεία. Ενδεικτικά, ο σχηματισμός κυβέρνησης μετά τις εκλογές του 2013, μεταξύ CDU/CSU και SPD, χρειάστηκε 86 ημέρες, αλλά το 1983 μόλις 24 και το 2005, για τον μεγάλο συνασπισμό, 65.
– Τι θα συμβεί αν οι διαπραγματεύσεις αποτύχουν;
Μέχρι τώρα αυτό δεν έχει συμβεί ποτέ. Αυτή τη φορά ωστόσο τα κόμματα που θα πρέπει να συμβιβαστούν είναι περισσότερα και με αρκετά ετερόκλητες απόψεις, γεγονός που καθιστά την προσπάθεια ακόμη πιο δύσκολη. Αν πάντως υπάρξει πράγματι αποτυχία, θα διερευνηθεί και η πιθανότητα συνεργασίας με το SPD και στην περίπτωση νέας αποτυχίας, θα πρέπει και η Βουλή να αποτύχει να εκλέξει καγκελάριο και μετά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να κηρύξει τη διάλυσή της προκειμένου να προκηρυχθούν νέες εκλογές. Επειδή όμως δεν υπάρχει ανάλογο προηγούμενο, η διαδικασία είναι ακόμη ασαφής.
– Πόσο πιθανό είναι το ενδεχόμενο νέων εκλογών;
Η «λαϊκή ετυμηγορία» λαμβάνεται στη Γερμανία πολύ σοβαρά υπ’ όψιν και πάντα προκύπτει ένα κυβερνητικό σχήμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρώην καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ, απαντώντας στο ίδιο ερώτημα, δήλωσε πρόσφατα: «Είναι σαν να λέμε στους πολίτες, κάνατε λάθος, σας δίνουμε μια ευκαιρία να το διορθώσετε». Είναι βέβαιο ότι προηγουμένως θα εξαντληθούν όλες οι προσπάθειες για τον σχηματισμό κυβέρνησης από τη νέα Βουλή.
– Υπάρχει πιθανότητα για κυβέρνηση μειοψηφίας;
Μηδαμινή. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει τη δυνατότητα είτε να ορίσει Καγκελάριο, ακόμη και αν δεν συγκεντρώνεται το απαραίτητο 50% της Βουλής, είτε να διαλύσει τη Βουλή και να προκηρυχθούν νέες εκλογές. Δεν υπάρχει πάντως ανάλογο προηγούμενο και οι Γερμανοί προτιμούν τις σταθερές κυβερνήσεις.
– Στο μεταξύ ποιος κυβερνάει τη χώρα;
Μετά την έναρξη της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου (24 Οκτωβρίου), η σημερινή κυβέρνηση θεωρείται υπηρεσιακή. Δεν θα πρέπει, με άλλα λόγια, να αναμένονται μεγάλες αποφάσεις ή αλλαγές πολιτικής. Αν πάντως, όπως συνέβη ήδη με την υπουργό Εργασίας Αντρέα Νάλες, που έγινε αρχηγός της Κ.Ο. των Σοσιαλδημοκρατών, κάποιος υπουργός παραιτηθεί, κάποιος άλλος αναλαμβάνει να εκτελεί προσωρινά τα καθήκοντά του. Το χαρτοφυλάκιο Εργασίας ανέλαβε η επίσης σοσιαλδημοκράτης υπουργός Οικογένειας Καταρίνα Μπάρλεϊ, ενώ, όταν ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε εκλεγεί πρόεδρος της Βουλής, χρέη υπουργού Οικονομικών αναμένεται ότι θα εκτελεί ο επιτελάρχης της καγκελαρίας, Πέτερ Αλτμάιερ.
– Ποιος διαπραγματεύεται για λογαριασμό των κομμάτων;
Τα κόμματα ορίζουν εκπροσώπους, οι οποίοι δεν είναι απαραίτητα μέλη της Bundestag. Μπορούν να είναι πρώην υπουργοί, ευρωβουλευτές ή κομματικά στελέχη. Το 2013 στις διαπραγματεύσεις συμμετείχαν 77 πολιτικοί, 15 εκ των οποίων συνέθεταν την κεντρική διαπραγματευτική ομάδα, συμπεριλαμβανομένων των αρχηγών των κομμάτων και των Κοινοβουλευτικών Ομάδων τους. Οι λεπτομέρειες της προγραμματικής συμφωνίας συζητήθηκαν σε 12 επιμέρους ομάδες, η καθεμία από τις οποίες αποτελείτο από επιπλέον 15 κομματικά στελέχη. Οι ομάδες διαπραγματεύτηκαν μεταξύ άλλων θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας, οικονομίας, ενέργειας, μεταφορών. Φέτος θεωρείται βέβαιο ότι θα τεθεί και το ζήτημα της πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου, ενώ οι Φιλελεύθεροι ζητούν και σύσταση υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής.
– Τι γίνεται όταν τα κόμματα συμφωνήσουν στο κυβερνητικό πρόγραμμα;
Το πρόγραμμα υπογράφεται από τους αρχηγούς των κομμάτων. Οι Φιλελεύθεροι έχουν ήδη δηλώσει ότι θα θέσουν το αποτέλεσμα στην κρίση των 63.000 μελών τους, όπως είχε κάνει το 2013 και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Το νέο κυβερνητικό πρόγραμμα είναι αναλυτικό και λεπτομερές. Είναι ενδεικτικό ότι το 1961 είχε καταγραφεί σε εννέα σελίδες, ενώ το 2013 χρειάστηκαν 185.
– Η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) θα εκλέξει αντιπρόεδρο της Bundestag, όπως προβλέπεται από τον Κανονισμό;
Υπάρχει γι’ αυτό ήδη μεγάλη συζήτηση στο εσωτερικό της Γερμανίας. Κάθε κόμμα εκλέγει από έναν αντιπρόεδρο, αλλά ο προταθείς από την AfD , ‘Αλμπρεχτ Γκλάζερ, θεωρείται ιδιαίτερα ακραίος, καθώς έχει εκφράσει απόψεις αντίθετες προς το Σύνταγμα, με αποτέλεσμα τα υπόλοιπα κόμματα να εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις.
