Ο Ορέστης Ομράν, δικηγόρος στην Dentons στις Βρυξέλλες και ένας από τους συνιδρυτές του Βrain Gain, μιλά αποκλειστικά στο Γιάννη Νάκο.
Κ. Ομράν, δεδομένης της δημοσιότητας που έχει λάβει έως και σήμερα η πρωτοβουλία Brain Gain, σε τι ποσοστό πιστεύετε πως οι νέοι που κλήθηκαν να απαντήσουν το ερωτηματολόγιο έχουν αναθεωρήσει όσον αφορά τις απαντήσεις που έδωσαν; Υπάρχει ελπίδα στον ορίζοντα ή μήπως θα πρέπει να προσθέσουμε στην εξίσωση της οικονομικής αβεβαιότητας ένα ακόμη στοιχείο εκείνο του πεσιμισμού και της άκρατης βεβαιότητας πως τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει;
Είναι ιδιαίτερα σύντομο το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από το τελευταίο μας ερωτηματολόγιο μέχρι σήμερα, συνεπώς θεωρώ πως είναι δύσκολο οι νέοι που απάντησαν να αναθεώρησαν τις απόψεις τους στο μεταξύ. Παρ’όλα αυτά, δεδομένης της μεγάλης ανταπόκρισης που έχει το κίνημα του Bain Gain στους Έλληνες του εξωτερικού, παρατηρώ μια σταδιακή ενίσχυση της επιθυμίας των ανθρώπων αυτών να συμβάλλουν στην αναστροφή των κακώς κειμένων στην Ελλάδα, το οποίο σίγουρα προσθέτει ένα στοιχείο οπτιμισού στην όλη εξίσωση. Μην ξεχνάτε όμως πως πάνω από τους μισούς απαντώντες στις έρευνές μας έχουν δηλώσει πως θα επιθυμούσαν την επιστροφή τους στην Ελλάδα, εάν και εφόσον φυσικά αλλάξουν κάποια πράγματα. Χρειάζεται, ωστόσο, ακόμα πολλή δουλειά και ανατροπή χρόνιων καταστάσεων για να μιλήσουμε για ευρύτερη αναστροφή του κλίματος.
Υπάρχουν κατά την άποψη σας οι προϋποθέσεις εκείνες που θα δημιουργήσουν προς τους ξενιτεμένους Έλληνες την δημιουργική αμφιβολία της επιστροφής στην Ελλάδα;
Όχι, αυτές οι προϋποθέσεις, δυστυχώς, δεν υπάρχουν ακόμα. Η αμφιβολία στην οποία αναφέρεστε φυσικά γεννάται – και ευλόγως- από την αγάπη για την πατρίδα, ωστόσο αίρεται μετά τη συνειδητοποίηση των παθογενειών του ελληνικού συστήματος που κρατούν μακριά από τη χώρα τους νέους Έλληνες επαγγελματίες και επιστήμονες. Ρόλος της δικής μας κίνησης είναι ακριβώς να ενισχύσουμε αυτές τις προϋποθέσεις ώστε να επιτύχουμε την επιστροφή κάποιων Ελλήνων του εξωτερικού.
Με την οικονομική κρίση να καλπάζει μέρα με την μέρα πόσο εφικτό είναι για την κυβέρνηση να προωθήσει νέες ευκαιρίες απασχόλησης τόσο για τους εν ελλάδι εργαζόμενους, όσο και για εκείνους που βρίσκονται στο εξωτερικό;
Ακόμα και σε αυτήν την κατά γενική ομολογία δύσκολη οικονομική συγκυρία, υπάρχει η δυνατότητα να προωθηθούν και να χρηματοδοτηθούν προγράμματα επαναπατρισμού αξιόλογων επαγγελματιών και επιστημόνων που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό. Δείτε για παράδειγμα το αντίστοιχο πρόγραμμα του Ισραήλ, το οποίο έχει καταφέρει να επαναπατρίσει αξιόλογους Ισραηλινούς επαγγελματίες και ακαδημαϊκούς. Το ότι αυτό δεν συμβαίνει και στη χώρα αποτελεί μια ξεκάθαρη πολιτική επιλογή της εκάστοτε Κυβέρνησης, για την οποία, φυσικά, μεταξύ πολλών άλλων, κρίνεται.
Θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις το Brexit στο Ην.Βασίλειο αλλά και η γενικότερη αβεβαιότητα της Ευρώπης, να λειτουργήσει καταλυτικά στο να έχουμε μια μαζική επιστροφή της Ελληνικής κοινότητας του Ην.Βασιλείου πίσω στην Ελλάδα; Ή θα προτιμηθεί για ακόμη μια φορά διαφορετική ευρωπαϊκή χώρα;
Είναι λάθος να αναμένουμε θεσμικά γεγονότα να λάβουν χώρα σε μεγα-επίπεδο, ώστε να επιστρέψουν οι νέοι Έλληνες του εξωτερικού στη χώρα τους. Το στοίχημα είναι η δημιουργία των συνθηκών εκείνων που θα κάνουν την επιστροφή θεμιτή. Δεν θεωρώ, εξάλλου, ότι η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα οδηγήσει στην αναθεώρηση της Βρετανικής μεταναστευτικής πολιτικής σε σημείο εξαναγκασμού των πολιτών χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι ζουν και εργάζονται εκεί, να επιστρέψουν στην χώρες προέλευσής τους. Αντιθέτως, παρατηρώ πως στην Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργείται σταδιακά κλίμα υπέρ της Ένωσης και των ιδανικών της- ενισχυόμενη και από την απόφαση της Μεγ. Βρατανίας να αποχωρήσει- σε αντιδιαστολή με τις λαϊκιστικές συσπειρώσεις που κατ’ ουσίαν επιδιώκουν τον αφανισμό της.
Πριν πόσα χρόνια αποφασίσατε να κυνηγήσετε την επαγγελματική καταξίωση εκτός Ελλάδας; Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο περιστατικό στην Ελλάδα που ξύπνησε μέσα σας συναισθήματα θυμού,απογοήτευσης ή και λύπης έτσι ώστε να είπατε ‘’φτάνει ως εδώ ήταν’’;
Μετά τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες, επέλεξα, πρίν από σχεδόν 6 χρόνια, να παραμείνω στο εξωτερικό και να εργαστώ στις Βρυξέλλες. Εκ των προτέρων, δεν υπάρχει κάποιο περιστατικό που να μου δημιούργησε αντίστοιχα συναισθήματα- καθώς δεν είχα εκτεθεί στην ελληνική αγορά εργασίας πριν φύγω για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ώστε να έχω αντίστοιχες αρνητικές παραστάσεις. Μπορώ ωστόσο να σας πω πως πριν λίγα χρόνια, εργαζόμενος ήδη στη διεθνή δικηγορική εταιρεία στην οποία εργάζομαι μέχρι και σήμερα, και επ’ αφορμή ενός διαγωνισμού για την παροχή νομικών υπηρεσιών σε ελληνικό Ν.Π.Δ.Δ., ο οποίος αποδείχτηκε «ήδη κατακυρωμένος» σε ανταγωνίστρια εταιρεία, μου δημιουργήθηκε βαθιά απογοήτευση και θέληση να εγκαταλείψω τις επαγγελματικές μου προσπάθειες στην Ελλάδα. Ωστόσο, αυτό εν τέλει λειτούργησε αντίρροπα και με ώθησε να επιμείνω μέχρι και σήμερα ώστε να συνεισφέρω στην καταπολέμηση αντίστοιχων πρακτικών.
Από την πλευρά των ανθρώπων που ξεκινήσατε το Brain Gain πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα στην καθημερινή σας ζωή; Έχει ριζώσει μέσα σας το ερώτημα του επαναπατρισμού ή δεν έχουν ωριμάσει ακόμη οι συνθήκες προς αυτήν την κατεύθυνση;
Σίγουρα, όταν αναλαμβάνει κανείς ένα ρόλο δημόσιας προάσπισης κάποιων πολιτικών προτάσεων, αυτονοήτως, επηρεάζεται και ατομικώς. Σκεφτόμαστε λοιπόν όλα τα μέλη της ιδρυτικής ομάδας που ζουν στο εξωτερικό την επιστροφή στην Ελλάδα περισσότερο από ότι στο παρελθόν, ωστόσο δεν παύουν να υπάρχουν σημαντικά αντικειμενικά εμπόδια, τα οποία αποτελούν τροχοπέδη στην περαιτέρω υπολοποίηση των οποιωνδήποτε σχετικών σχεδιασμών μας.
Στην Ελλάδα και σε όλα αυτά τα παιδιά που πιθανόν διαβάζοντας αυτήν την στιγμή την συνέντευξη να διερωτώνται αν θα πρέπει να μείνουν ή να φύγουν για το εξωτερικό, τί θα τους συμβουλεύατε;
Θα τους συμβούλευα να φύγουν στο εξωτερικό, να σπουδάσουν σε άλλες χώρες, να αποκτήσουν επαγγελματικές και κοινωνικές εμπειρίες σε άλλα περιβάλλοντα. Οι εμπειρίες αυτές που αποκτά κανείς από αυτή τη διαδικασία είναι μοναδικές και οικοδομούν χαρακτήρες. Ωστόσο, θα τους προέτρεπα να μην αποκλείουν το ενδεχόμενο επιστροφής για να αξιοποιήσουν την επαγγελματική και ακαδημαϊκή τους κατάρτιση στην Ελλάδα.
Τελικά μήπως φεύγοντας κάποιος για το εξωτερικό σημαίνει αγάπη όχι μόνο για το μέλλον του, αλλά και για την ίδια του την χώρα; Με την έννοια πως η επιστροφή στην πατρίδα όσο πικρή και να φαντάζει μετά από χρόνια, θα αποτελεί κατά πάσα περίπτωση πιο δημιουργική και πιο ουσιώδης, απ’ότι το γεμάτο αμφιβολίες παρελθόν;
Υπάρχει μία άποψη που κερδίζει έδαφος το τελευταίο διάστημα, σύμφωνα με την οποία ένα σημαντικό τμήμα του πιο αξιόλογου ανθρώπινου δυναμικού της χώρας ζει και εργάζεται στο εξωτερικό και θα αποτελέσει τη βάση για την αναγέννηση της Ελλάδας. Συμφωνώ σε μεγάλο βαθμό και πιστεύω, ειλικρινώς, ότι η νέα γενιά εντός και εκτός τοιχών θα τεθεί σύντομα επικεφαλής μιας δημιουργικής επανάστασης για τη χώρα και τον τόπο.
Ποια είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που διαπιστώνετε κάθε ημέρα στο εξωτερικό και τα οποία θα θέλατε να τα δείτε να συμβαίνουν και στην Ελλάδα; Μήπως η αξιοκρατία είναι ένα από αυτά;
Σίγουρα η έλλειψη αξιοκρατίας – και προσθέτω εγώ τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα- αποτελεί μεγάλο αγκάθι. Θα σημείωνα επίσης το Κράτος Δικαίου, την κοινωνική συναίνεση, το αίσθημα δικαιοσύνης, τη θεσμική σταθερότητα και αξιοπιστία ως παράγοντες που όλοι εμείς που ζούμε στο εξωτερικό θα θέλαμε να δούμε να επικρατούν και στην Ελλάδα.
Κλείνοντας ένα δικό σας σχόλιο σε δύο φράσεις που ταλανίζουν την σκέψη μου από την αρχή της συνέντευξης. Η ‘’Ελλάδα τρώει τα παιδιά της’’ ή τα ‘’παιδιά της αυτήν’’;
Δεν μπορώ να σας πω εαν η «Ελλάδα τρώει τα παιδιά της» κατά το λαϊκό ευφημισμό γιατί – ιδίως τις τελευταίες δεκαετίες- πολύς κόσμος τα κατάφερε, πρόκοψε και είναι ευτυχής στη χώρα μας. Γνωρίζω ωστόσο ότι το σύστημα που έφτιαξαν και στο οποίο πίστεψαν οι προηγούμενες γενιές αποδείχτηκε αναποτελεσματικό. Είναι χρέος όλων των νέων ανθρώπων να ξεφύγουμε από τα συμπλέγματα που οι εκάστοτε αποκλεισμοί μας δημιούργησαν στη χώρα μας και να αναλάβουμε συλλογικά και συναινετικά τις τύχες του τόπου.
Σας ευχαριστώ θερμά!
