Πολλές από τις αξίες στις οποίες δίνουμε προτεραιότητα ως ενήλικες ενσταλάχθηκαν μέσα μας κατά τη διάρκεια των παιδικών μας χρόνων.
Από τη γέννησή μας μέχρι τα οκτώ περίπου χρόνια, ο εγκέφαλός μας διαμορφώνεται εύκολα και παραμένει εξαιρετικά ευαίσθητος σε εξωτερικές επιρροές και περιβάλλοντα. Αλλά ανάλογα με το πού μεγάλωσες, μπορεί να έχεις εκτεθεί σε διαφορετικές αξίες κατά τη διάρκεια της παιδικής σου ηλικίας σε σύγκριση με κάποιον από άλλο μέρος.
Οι ακόλουθες οπτικοποιήσεις του Anders Sundell απεικονίζουν τις πιο σημαντικές αξίες στις οποίες οι άνθρωποι πιστεύουν ότι πρέπει να εκπαιδευτούν τα παιδιά στο σπίτι, σε περισσότερες από 80 διαφορετικές χώρες.
Μεθοδολογία
Ο Sundell χρησιμοποίησε δεδομένα από το World Values Survey (Παγκόσμια Έρευνα Αξιών), μια διεθνή έρευνα που παίρνει συνεντεύξεις από εκατοντάδες χιλιάδες συμμετέχοντες από όλον τον κόσμο. Ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να επιλέξουν έως και πέντε ιδιότητες που πιστεύουν ότι είναι οι πιο επιθυμητές να έχουν τα παιδιά, από τις ακόλουθες:
- Καλούς τρόπους
- Ανεξαρτησία
- Σκληρή δουλειά
- Αίσθημα ευθύνης
- Φαντασία
- Ανεκτικότητα και σεβασμός προς τους άλλους ανθρώπους
- Οικονομία, εξοικονόμηση χρημάτων
- Αποφασιστικότητα και επιμονή
- Θρησκευτική πίστη
- Ανιδιοτέλεια
- Υπακοή
Ο Sundell πήρε τα δεδομένα της έρευνας και υπολόγισε το ποσοστό των ανθρώπων σε κάθε χώρα που επέλεξε την κάθε ποιότητα. Από εκεί, κατέληξε στις κορυφαίες ποιότητες και δημιούργησε τρία ξεχωριστά γραφήματα για να δείξει την αντίθεση μεταξύ τους. [Η κάθε χώρα απεικονίζεται με ένα στρογγυλό σήμα που περιέχει τη σημαία της.]
Ας δούμε τη σημασία που δίνουν οι χώρες σε διαφορετικές αξίες, όπως (1) η ανεξαρτησία και η υπακοή, (2) η ανιδιοτέλεια και η θρησκευτική πίστη και (3) η σκληρή δουλειά και η φαντασία.
Ανεξαρτησία vs Υπακοή
Οι σκανδιναβικές χώρες εκτιμούν πολύ την ανεξαρτησία και θεωρούν ότι η υπακοή είναι λιγότερο σημαντική ιδιότητα που πρέπει να ενσταλάξουν στα παιδιά.
Άλλα διαθέσιμα δεδομένα υποστηρίζουν επίσης ότι οι ενήλικες στις σκανδιναβικές χώρες εκτιμούν την ανεξαρτησία. Σύμφωνα με τη Eurostat, η πιο κοινή ηλικία για να φύγεις από το σπίτι στη Σουηδία είναι μεταξύ 17 και 18 ετών—σχεδόν μια δεκαετία νωρίτερα από τη μέση ηλικία σε ολόκληρη την ΕΕ (26 ετών).
Η μέση ηλικία της Δανίας για να φύγει κανείς από το σπίτι είναι επίσης κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, στα 21 έτη.
Από την άλλη άκρη του φάσματος, χώρες όπως το Ιράκ και η Αίγυπτος πιστεύουν ότι η υπακοή είναι πολύ πιο σημαντικό μάθημα για τα παιδιά.
Όπως βλέπουμε στο γράφημα, η Ελλάδα βρίσκεται στην αριστερή πλευρά, που σημαίνει ότι οι Έλληνες γονείς κρίνουν σημαντικότερη την ανεξαρτησία από την υπακοή, χωρίς όμως να απορρίπτει τελείως και την αξία της δεύτερης, καθώς βρίσκεται αρκετά κοντά στη μέση.
Ανιδιοτέλεια vs Θρησκευτική Πίστη
Το Μπαγκλαντές, η Αίγυπτος και η Ιορδανία δίνουν μεγάλη έμφαση στην πίστη, όπως φαίνεται από την τοποθέτησή τους στα άκρα δεξιά αυτού του γραφήματος.
Το Ισλάμ έχει ισχυρή επιρροή και στις τρεις αυτές χώρες. Στο Μπαγκλαντές και την Ιορδανία, είναι η επίσημη κρατική θρησκεία. Και ενώ η Αίγυπτος είναι μια κοσμική χώρα, η πλειονότητα των πολιτών αυτοπροσδιορίζεται ως μουσουλμανική—περίπου το 90% του πληθυσμού.
Είναι ενδιαφέρον ότι μέρη όπως οι ΗΠΑ και το Χονγκ Κονγκ βρίσκονται ακριβώς στο ενδιάμεσο, δίνοντας σχετικά ίση σημασία στη θρησκεία και στην ανιδιοτέλεια.
Και σε αυτήν την περίπτωση η Ελλάδα βρίσκεται κοντά στη μέση του γραφήματος, ωστόσο από τη δεξιά πλευρά, με την θρησκευτική πίστη να προκρίνεται της ανιδιοτέλειας.
3. Σκληρή δουλειά vs Φαντασία
Οι σκανδιναβικές χώρες όπως η Σουηδία, η Νορβηγία, η Δανία και η Φινλανδία, που βρίσκονται στην αριστερή πλευρά του γραφήματος, πιστεύουν ότι η φαντασία είναι πιο σημαντική για τα παιδιά παρά η σκληρή δουλειά.
Είναι ενδιαφέρον ότι η Ιαπωνία σημείωσε επίσης υψηλή βαθμολογία για τη φαντασία, θεωρώντας την ως πιο σημαντική αξία για να διδαχθεί στα παιδιά από τη σκληρή δουλειά. Και αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η χώρα φημίζεται διεθνώς για την εργατικότητά της, που φτάνει σε τέτοιο βαθμό, ώστε ακόμη και οι παρατεταμένες διακοπές προκαλούν αποδοκιμασία. Από την άλλη, η Ιαπωνία έχει τη φήμη ότι παράγει εξαιρετικά δημιουργικά έργα τέχνης, που είναι δημοφιλή διεθνώς (όπως, για παράδειγμα, τα anime).
Είναι εντυπωσιακό ότι συντριπτικά περισσότερες χώρες συγκλίνουν στην απόδοση μεγαλύτερης σημασίας στην αξία της σκληρής δουλειάς έναντι της φαντασίας. Η Ελλάδα όχι μόνο δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά βρίσκεται και αρκετά δεξιά στο γράφημα.
Ας έχουμε βέβαια υπόψη μας πως, όπως είναι αναμενόμενο, οι χώρες και οι πολιτισμοί αποτελούνται από πληθώρα ατόμων και συχνά τα δεδομένα μπορεί να φαίνονται παράδοξα και περίπλοκα σε όσους προσπαθούν να τα κωδικοποιήσουν.
