Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Απελπισμένες προσπάθειες διαπραγμάτευσης έχει ξεκινήσει εδώ και μερικές βδομάδες να διεξάγει ο κουρδικός θύλακας του Ιρακ με την Κυβέρνηση του Ιράκ, καθώς οι μεν Κούρδοι προτείνουν την αναστολή του δημοψηφίσματος της 25ης Σεπτεμβρίου, ενώ η Βαγδάτη επιμένει πως θέλει την ακύρωση του.
Σε μία ξεκάθαρη υποχώρηση από τις αρχικές θέσεις της, η κουρδική τοπική κυβέρνηση διαμήνυσε ότι πέρα από το «πάγωμα» του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος είναι διατεθειμένη να αρχίσει διαπραγματεύσεις με τη Βαγδάτη «επί τη βάση του Συντάγματος», το οποίο δεν προβλέπει κουρδική ανεξαρτησία.
Παρόλα αυτά απορρίφθηκε από την κυβέρνηση του Ιράκ η πρόταση των Κούρδων να αναστείλουν το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας που οργάνωσαν στα τέλη Σεπτεμβρίου, με τη Βαγδάτη να καθιστά σαφές ότι δεν θα δεχτεί τίποτα λιγότερο από την ακύρωση της κουρδικής ψηφοφορίας.
«Δεν θα δεχθούμε τίποτα πέρα από την ακύρωση και τον σεβασμό στο Σύνταγμα», δήλωσε ο πρωθυπουργός Χάιντερ αλ-Αμπάντι, μιλώντας κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Τεχεράνη. Σημειώνεται πως οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν χαιρετίσει το κουρδικό άνοιγμα και είχαν καλέσει τις δύο πλευρές να ακολουθήσουν τον δρόμο του διαλόγου.
Ο κουρδικός θύλακας είχε ζητήσει ως αντάλλαγμα για την αναστολή του δημοψηφίσματος την άμεση διακοπή των ιρακινών στρατιωτικών επιχειρήσεων στο έδαφός του, πρόταση που η Βαγδάτη δεν φαίνεται να λαμβάνει υπόψη της.
Τις τελευταίες ημέρες τα ιρακινά στρατεύματα έχουν εκδιώξει τους κούρδους αντάρτες πεσμεργκά από περιοχές που είχαν θέσει υπό τον έλεγχό τους μετά από μάχες με το Ισλαμικό Κράτος το 2014 και το 2015. Οι επίμαχες περιοχές περιλήφθηκαν στο κουρδικό δημοψήφισμα παρά το γεγονός ότι δεν ανήκουν στον κουρδικό θύλακα και φιλοξενούν μεγάλους αραβικούς πληθυσμούς.
Βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες
Σίγουρα όλοι οι αναλυτές θεωρούν πως το κουρδικό δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία είχε πολλές συνέπειες, τόσο μακροπρόθεσμες, όσο και βραχυπρόθεσμες, είχε καταστροφικές συνέπειες.
Από την μία πλευρά, οι βραχυπρόθεσμες συνέπειες της κρίσης φαίνονται επίσης αρκετά προφανείς. Οι ομοσπονδιακές αρχές θα επιβεβαιώσουν εκ νέου την εξουσία της κεντρικής κυβέρνησης για τα περισσότερα, αν όχι για όλα τα αμφισβητούμενα εδάφη, τις εγκαταστάσεις πετρελαίου και τα συνοριακά σημεία, συμπεριλαμβανομένων των αεροδρομίων.
Την ίδια ώρα η κουρδική πολιτική έχει ήδη απομονωθεί εντελώς, με τον περιφερειακό πρόεδρο και το κόμμα του να χάνουν ουσιαστικά κάθε νομιμοποίηση, ενώ μια σειρά αξιωματούχων συνεχίζουν να κατηγορούν ο ένας τον άλλον για την καταστροφή. Το πραγματικό ερώτημα είναι πώς η Βαγδάτη και το Ερμπίλ μπορούν να επιλύσουν τη διαφωνία τους ειρηνικά και με βιώσιμο τρόπο.
Από την άλλη πλευρά, η μακροπρόθεσμη επίλυση της διένεξης μεταξύ των δύο πλευρών θα εξαρτηθεί από ορισμένους παράγοντες, πολύ λίγοι από τους οποίους είναι πιθανόν να υλοποιηθούν χωρίς μαζική παρέμβαση της διεθνούς κοινότητας, η οποία στο παρελθόν δεν παρενέβη με επιτυχία.
Μια σοβαρή συνταγματική μεταρρυθμιστική προσπάθεια θα πρέπει να ακολουθήσει, κυρίως για τη δημιουργία μιας νέας κρατικής μορφής ομοσπονδιακού χαρακτήρα, η οποία θα είναι βιώσιμη. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει έναν δίκαιο και διαφανή μηχανισμό επιμερισμού των εσόδων και την καθιέρωση ενός δίκαιου και αμερόληπτου μηχανισμού επίλυσης διαφορών που να μπορούν να επικαλούνται και οι δύο πλευρές.
