Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Από Κύκλωπες και Λαιστρυγόνες περνά το δημοψήφισμα της ανεξαρτησίας της Καταλονίας, το οποίο έχει οριστεί για την 1η Οκτωβρίου. Τα αίτια της σύγκρουσης της μεγαλύτερης περιφέρειας της Ισπανίας φαντάζουν ικανά να διαλύσουν την Ισπανία, ενώ ο Ραχόι καλείται να αντιμετωπίσει την κρίση που έχει δημιουργηθεί.
Δύο μήνες από το περίφημο δημοψήφισμα και όλα στην Καταλονία κινούνται με γοργούς ρυθμούς, ενώ την ίδια ώρα στην Μαδρίτη ο Ραχόι προσφεύγει στο Ανώτατο Ισπανικό δικαστήριο προκειμένου να εμποδίσει την διενέργεια του δημοψηφίσματος, ενώ παράλληλα προσπαθεί να έρθει σε διαπραγμάτευση με την τοπική κυβέρνηση.
Το δημοψήφισμα σε fast forward
Πάραυτα η τοπική κυβέρνηση επιταχύνει τις διαδικασίες για το επικείμενο δημοψήφισμα με στόχο οι νομοθετικές διαδικασίες να έχουν τελειώσει μέχρι τον Σεπτέμβριο. Συγκεκριμένα, το συντηρητικό κόμμα “μαζί για το ΝΑΙ” και το αριστερό CUP συνεργάστηκαν για το σχετικό νομοσχέδιο ώστε να γλιτώσουν χρόνο στην διαδικασία της διαβούλευσης και να μην επιτρέψουν στην Κεντρική Κυβέρνηση της Ισπανίας να δημιουργήσει περαιτέρω ηθικά και νομικά εμπόδια στο δημοψήφισμα.
Ωστόσο το Κοινοβούλιο της Καταλονίας θα πρέπει, βάση της ισχύουσας νομοθεσίας να πραγματοποιήσει δύο ολομέλειες μετά την επανέναρξη των εργασιών του στις 16 Αυγούστου. Μία πρώτη για να εγκρίνει την κατάθεσή του και μία δεύτερη για την τελική του ψήφιση.
Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται ότι η κύρωσή του ως νόμος θα έχει περαιωθεί το αργότερο ως τις αρχές Σεπτεμβρίου. Πέρα όμως από το νομοσχέδιο για το δημοψήφισμα η τοπική κυβέρνηση έστειλε ένα 20σέλιδο μνημόνιο σε όλες τις κυβερνήσεις του εξωτερικού, με το περιεχόμενο του νόμου για το δημοψήφισμα, παραθέτοντας και το σχετικό κείμενο.
Οι τρεις βασικοί στόχοι του μνημονίου σύμφωνα με το κείμενο είναι: Πρώτον, η ανάγκη εύρεσης πολιτικής λύσης για το ζήτημα της ανεξαρτησίας της Καταλονίας, βασισμένη στο δικαίωμα των Καταλανών για την αυτοδιάθεσή τους. Δεύτερον, ο σεβασμός της λαϊκής ψήφου και της απόφασής του.
Τρίτον η δημιουργία διεθνούς νομικού πλαισίου που θα καθιστά δυνατή τη διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία, όπως και για τη δημιουργία ενός νέου κράτους εντός της Ευρώπης, που θα βασίζεται στην υποχρέωση του κάθε κράτους να χειρίζεται δημοκρατικά τις διαφωνίες του, τον σεβασμό στα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες του ανθρώπου, το δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση και το δικαίωμα στη διορθωτική απόσχιση.
Το Σύνταγμα της Καταλονίας
Μέσα στις προσπάθειες επιτάχυνσης και προετοιμασίας συμπεριλήφθηκε και η επικύρωση του συντάγματος της Καταλονίας σε περίπτωση απόσχισης. Το προσχέδιο αυτό θα επέχει ρόλο «Ανωτάτου Κανονισμού», εν είδη «προσυντάγματος», για όσον καιρό δεν θα υπάρχει Σύνταγμα και σε αυτό ήδη κατονομάζεται η Καταλωνία ως (ανεξάρτητη) Δημοκρατία.
Συνολικά το «προσύνταγμα» περιέχει επτά κεφάλαια και 71 άρθρα. Στην ορολογία του έχει απαλειφθεί, εν σχέση προς την αρχική του μορφή, η εκπεφρασμένη πρόθεση να τεθεί εξ άπαντος σε εφαρμογή, η οποία συνοψίζεται στη φράση: «εάν το Ισπανικό κράτος παρεμποδίσει καθ’ οιονδήποτε τρόπο τη διεξαγωγή του Δημοψηφίσματος, αυτός ο νόμος θα τεθεί εν ισχύι κατά τρόπον πλήρη και άμεσο όποτε το Κοινοβούλιο διαπιστώσει αυτήν την παρεμπόδιση».
Η συνταγματική διαδικασία που προωθεί η Junts pel Si για την Καταλωνία προβλέπει πως, εάν το αποτέλεσμα του Δημοψηφίσματος την 1η Οκτωβρίου αποβεί θετικό για το «Ναι» και την ανεξαρτησία, η Τζενεραλιτάτ (κυβέρνηση) θα δρομολογήσει τρεις συμμετοχικές φάσεις: «Η πρώτη θα αφορά τη συμμετοχική διαδικασία, η δεύτερη τις συντακτικές εκλογές και η τρίτη την έγκριση του Συντάγματος δια ενός δημοψηφίσματος».
Οι αιτίες της σύγκρουσης
Η ιστορία της σύγκρουσης της Καταλονίας με την Μαδρίτη έχει ιδεολογικοπολιτικές και οικονομικές ρίζες, ενώ η κόντρα κρατάει πολλά χρόνια.
Ως προς το κομμάτι της ιδεολογικής και πολιτικής σύγκρουσης μεταξύ Καταλονίας και Μαδρίτης αυτές επεκτείνονται βαθιά μέσα στο χρόνο. Ο εθνικισμός της Καταλονίας ήταν ένα δημοκρατικό κίνημα αντίθετο στη μοναρχία και οδήγησε στη δημιουργία μιας τοπικής κυβέρνησης, της Generalitat, το 1932. Ο δικτάτορας Φράνκο έπνιξε την Generalitat, αλλά κατάφερε να θεμελιωθεί εκ νέου το 1977 και το 2005, για πρώτη φορά, υιοθέτησε ψήφισμα ανεξαρτησίας από την βουλή της Καταλονίας, το οποίο εν συνεχεία ακυρώθηκε και συμφωνήθηκε ένα καθεστώς αυτονομίας.
Ως προς την οικονομία τα πράγματα είναι πιο σύνθετα, καθώς η Βαρκελώνη είναι η πόλη που κατέχει αν όχι τα οικονομικά σκήπτρα της Ισπανικής οικονομίας, σίγουρα όμως κατέχει περίπου το 25% του ΑΕΠ της χώρας.
Με περισσότερες από 586.000 επιχειρήσεις, μεγάλη τουριστική κίνηση και εξαγωγές που ξεπερνούν το 25% της χώρας, η Καταλονία θεωρείται η πλουσιότερη περιφέρεια της Ισπανίας, με προϊόν περίπου 200 δις. ευρώ και ετήσιο κατά κεφαλή ΑΕΠ 27.000 ευρώ.
Σήμερα η περιοχή της Καταλονίας κρατάει περίπου τους μισούς φόρους, ενώ η κεντρική εξουσία παίρνει το άλλο μισό. Αυτό που αποτελεί βασικό αίτημα εδώ και πολλά χρόνια των υπέρμαχων της ανεξαρτησίας είναι να ισχύσει ότι και στη χώρα των Βάσκων. Να μένουν δηλαδή όλοι οι φόροι στην περιοχή και να δίνονται στην κεντρική εξουσία ανάλογα με τις υπηρεσίες που το κράτος παραχωρεί στην Καταλονία, συν κάτι επιπλέον ως συμμετοχή αλληλεγγύης για τις φτωχές περιοχές της Ισπανίας.
Επιπλέον μια πλήρως αυτόνομη καταλανική κυβέρνηση δεν θα χρειάζεται να λογοδοτεί στην Μαδρίτη και να κινείται βάσει των σχεδιασμών της κεντρικής ισπανικής κυβέρνησης. Οι υποστηρικτές της καταλανικής ανεξαρτησίας υποστηρίζουν, ότι μια μικρότερη αυτοδιοικούμενη περιοχή, θα έχει πιο εύκολα υλοποιήσιμους στόχους.
Τι φοβάται η Μαδρίτη
Μέσα στις πολλές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Πρωθυπουργός Ραχόι είναι και το θέμα της Καταλονίας, η οποία έχει ήδη προκηρύξει δημοψήφισμα για την 1η Οκτωβρίου και ήδη η πολιτική ηγεσία κάνει τα πάντα προκειμένου να το εμποδίσει. Ποιος είναι όμως ο λόγος για τον οποίο ο Ραχόι δεν επιθυμεί την απόσχιση της συγκεκριμένης περιοχής.
Ας ξεκινήσουμε από τα πιο εύκολα. Ο Ραχόι φοβάται πως αν η Καταλονία ξεπεράσει και το βούλευμα του Ανώτατου Δικαστηρίου, και ανεξαρτητοποιηθεί αυτό θα φέρει ντόμινο ανεξαρτητοποιήσεων, καθώς οι αποσχιστικές τάσεις εξαπλώνονται σε όλη τη χώρα, όπως για παράδειγμα στα Κανάρια νησιά και τις Βαλεαρίδες, αλλά και στη χώρα των Βάσκων και τη Γαλικία.
Οι συνέπειες μιας πιθανής απόσχισης της Καταλονίας, γίνονται ακόμη πιο επικίνδυνες, αλλά και απρόβλεπτες αν αναλογιστεί κανείς πως η Ισπανία θα χάσει το 16% του πληθυσμού της, το 25% των εξαγωγών της και το 19% του ΑΕΠ της. Αξίζει να σημειωθεί πως η Βαρκελώνη θεωρείται μία από τις πιο τουριστικές χώρες με τα έσοδα του τουρισμού να εκτοξεύονται στα ύψη ετησίως. Παράλληλα, η πρωτεύουσα της Καταλονίας αποτελεί τον βασικότερο πυλώνα της ισπανικής οικονομίας, τόσο στον εμπορικό, όσο και στον βιομηχανικό τομέα.
