Απόδοση από άρθρο του Ed Zitron για το The Atlantic
Το 2019, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ ζήτησε να μην συμμετέχουν στα Όσκαρ οι ταινίες που προβάλλονται μέσω streaming, υποστηρίζοντας πως για να είναι μια ταινία, πραγματική ταινία, «οι κινηματογραφικές αίθουσες θα πρέπει να υπάρχουν για πάντα» και ότι το κοινό πρέπει να βιώσει τη «θεατρική εμπειρία των κινηματογραφικών ταινιών». Η οργή του Σπίλμπεργκ δεν πήγαζε μόνο από το γεγονός ότι ο γίγαντας του streaming, το Netflix ανακοίνωνε τεράστια κέρδη και προϋπολογισμούς, αν και αυτοί δεν είναι οι λόγοι για τους οποίους κάποιος θα κρίνει αν μια ταινία είναι καλή ή όχι. Το Netflix έλεγε με πυγμή ότι ήταν υπέρ στο «όλοι να απολαμβάνουν τις προβολές την ίδια ώρα» και στο να «δίνουν στους κινηματογραφιστές περισσότερους τρόπους για να μοιραστούν την τέχνη τους». Τελικά, ο Σπίλμπεργκ υποχώρησε και η εταιρεία του υπέγραψε και ένα συμβόλαιο με το Netflix, πιθανότατα γιατί κατάλαβε τι παίζει: Το σύγχρονο κοινό απολαμβάνει να παρακολουθεί ταινίες στο σπίτι.
Ο καυγάς, στα βασικά του σημεία, θυμίζει την τωρινή διαμάχη της τηλεργασίας, σε βιομηχανίες όπως η τεχνολογία και τα οικονομικά. Από την αρχή της πανδημίας του κορωνοϊού, αυτό έχει συχνά φανεί ως μια μάχη ανάμεσα στην παλιά σειρά -και ότι αυτή θεωρεί απαραίτητο- και τη νέα, που βρήκε ένα νέο, καλύτερο τρόπο για να ολοκληρώνει τις εργασίες της. Ωστόσο, η ιστορία αυτή δεν είναι τόσο καλά σκιαγραφημένη. Ο συνιδρυτής, διευθύνων σύμβουλος του Netflix και ένας άνθρωπος κλειδί για την εποχή μας, ο Ριντ Χάστινγκς, το περασμένο φθινόπωρο, χαρακτήρισε την τηλεργασία ως κάτι «πραγματικά αρνητικό». Ο 60χρονος Χάστινγκς βρίσκεται στο προσκήνιο μιας υπαρξιακής κρίσης στον εργασιακό χώρο και απαιτεί από τους εργαζομένους να επιστρέψουν στο γραφείο, την ώρα που ο ίδιος δεν έχει καν γραφείο. Η κριτική του για την τηλεργασία, ότι «δεν μπορούν να βρεθούν από κοντά», είναι κακή. Κάθε ηγέτης μιας επιχείρησης θα πρέπει να θέσει κάποια ερωτήματα στον εαυτό του πριν απαιτήσει από τους υπαλλήλους του να επιστρέψουν στο γραφείο:
- Πριν την 1η Μαρτίου του 2020, πόσες μέρες περάσατε στο γραφείο;
- Με πόσες από τις ομάδες έχετε συναντηθεί από κοντά; Με ποιες από αυτές περάσατε τον περισσότερο χρόνο;
- Έχετε γραφείο; Αν όχι, γιατί;
- Τι είναι το εργασιακό περιβάλλον; Και πως είναι στο συγκεκριμένο γραφείο;
- Μήπως η επιχείρηση έχει πάθει ζημιά λόγω της τηλεργασίας; Αν ναι, με ποιο τρόπο; Σκεφτείτε συγκεκριμένες απαντήσεις.
Κάποιοι από αυτούς που ζητούν έντονα την επιστροφή στο γραφείο, δεν είναι αυτοί οι οποίοι θα επιστρέψουν κανονικά. Τα άτομα της παλιάς σειράς ανησυχούν για το μέλλον των white-collar αυτοκρατοριών που έχουν χτίσει και φυσικά για τα τετραγωνικά τα οποία νοικιάζουν και τον αριθμό των ανθρώπων που έχουν προσλάβει. Μέσα στη χρονιά, η Alphabet, μητρική εταιρεία της Google, έστρωσε το κόκκινο χαλί για την επιστροφή για πάνω από 130.000 υπαλλήλους· η πλειοψηφία των εργαζομένων θα πρέπει να επιστρέψει στο γραφείο για τρεις μέρες την εβδομάδα, ενώ άλλοι θα μπορούν να εργάζονται αποκλειστικά από το σπίτι. Ένα διευθυντικό στέλεχος της εταιρείας έχει πάρει την άδεια να εργάζεται απομακρυσμένα από τη Νέα Ζηλανδία.
Η τηλεργασία παρουσιάζει κάποιες σοβαρές ανεπάρκειες και προβλήματα που τα στελέχη δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν, επειδή αντανακλούν άσχημα προς τους μάνατζερ και τα άτομα τα οποία έχουν προσλάβει. Η τηλεργασία ενδυναμώνει όσους παράγουν έργο και αποδυναμώνει όσους έχουν επιτύχει με το να είναι καταπληκτικοί διπλωμάτες και κακοί εργαζόμενοι, μαζί με όσους έχουν επιτύχει με το να βρίσκουν πάντα κάποιον για να φορτώνουν τις αποτυχίες τους. Τους κάνει να μη δείχνουν παραγωγικοί (την ώρα που κάθονται στο γραφείο σου δείχνοντας αγχωμένοι και μιλάνε συνέχεια στο τηλέφωνο) και, επίσης -πολύ σημαντικό- ενδέχεται να αποκαλύψει πως πολλά αφεντικά και μάνατζερ, απλώς δεν συμβάλλουν στα καθαρά κέρδη.
Έχω διευθύνει απομακρυσμένα, τη δική μου εταιρεία η οποία λειτουργεί στη διασταύρωση της τεχνολογίας, των μέσων ενημέρωσης και των δημοσίων σχέσεων από το 2013. Κράτησα ένα γραφείο για έναν χρόνο και μετά το ξεφορτώθηκα, αφού είχε γίνει απλά ένα μέρος συνάντησης για να βγω μετά για ποτό. Για εφτά χρόνια πριν την πανδημία, κάποια άτομα σε παρόμοια φάση με εμένα ανησυχούσαν ότι η επιχείρησή μου δεν θα «πετύχαινε χωρίς να υπάρχει μια ομάδα που να συναντιέται από κοντά».
Για μερικά άτομα, πραγματικά χρειάζεται φυσική παρουσία στον χώρο εργασίας. Ζω στο Λας Βέγκας, μια πόλη με πάνω από 600.000 ανθρώπους, πάνω από 200.000 εργαζόμενους στον τομέα σίτισης και φιλοξενίας, εξού και γνωρίζω ποια καθήκοντα απαιτούν τη φυσική παρουσία κάποιου. Δεν μπορείς να πλύνεις πιάτα από το Zoom. Δεν μπορείς να αλλάξεις τα σεντόνια από το Slack. Οι υπάλληλοι που εκτελούν χειρωνακτικές εργασίες είναι η ραχοκοκκαλιά της πόλης, όπως και η εμπορική έκθεση Consumer Electronics Show, την οποία η ελίτ της τεχνολογίας χρησιμοποιεί για να προασπιστεί τα προϊόντα που βασίζονται σε κώδικα. Οι εργαζόμενοι στον τομέα σίτισης και φιλοξενίας της περιοχής υπέφεραν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όσο ο τουρισμός στην πόλη στέρευε και οι θέσεις εργασίας τους εξαρτώνται από έναν ακμάζων φυσικό χώρο.
Αλλά για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους όπως εμείς, που περνάμε τις περισσότερες μέρες μας μπροστά από έναν υπολογιστή, η πανδημία απέδειξε ότι η τηλεργασία είναι απλώς δουλειά. Όποια εταιρεία δεν απαιτούσε να κάνει κανείς τη δουλειά του σε έναν συγκεκριμένο χώρο αναγκάστηκε να εξελίξει τη χρήση των εργαλείων παραγωγής σε cloud και το γραφείο έγινε απλώς άλλο ένα δωμάτιο με πρόσβαση στο ίντερνετ. Την ώρα που πολλά στελέχη και μάνατζερ πέρναγαν την ώρα τους λέγοντας ότι «η τηλεργασία δεν θα ήταν αποτελεσματική μακροπρόθεσμα», τώρα έχουν αναγκαστεί να συμφωνήσουν με την απτή απόδειξη της στατικής επιχείρησής τους και κάνουν ψεύτικες δηλώσεις όπως «Θα μας λείψει το εργασιακό περιβάλλον και η συνεργασία».
Πλέον, με τη μετάλλαξη Δέλτα του κορωνοϊού να απειλεί να καθυστερήσει τα σχέδια επιστροφής στο γραφείο για πολλές εταιρείες, η αξία της μη απομακρυσμένης εργασίας αντιμετωπίζει μια ακόμα μεγαλύτερη δοκιμασία. Αν κάποιος έχει παιδιά που δεν έχουν εμβολιαστεί ή μένει με κάποιο άτομο που είναι ανοσοκατεσταλμένο, αξίζει να ρισκάρει την υγεία της οικογένειάς του για να βιώσει την «ευλογία» μιας συζήτησης με συναδέλφους;
Θα πρέπει να επιστρέψουμε κάποτε στο γραφείο;
Το περασμένο φθινόπωρο, 94% των υπαλλήλων απάντησαν σε μια έρευνα πως η τηλεργασία ήταν είτε σα μια συνηθισμένη μέρα δουλειάς, είτε και καλύτερη από την εργασία στο γραφείο, πιθανότατα επειδή δεν υπάρχουν οι περισπασμοί, οι ενοχλήσεις και η ελαφριά κακομεταχείριση που έρχεται μαζί με τους συναδέλφους και τους προϊσταμένους. Οι εργαζόμενοι είναι πιο χαρούμενοι γιατί δεν χρειάζεται να μπουν στα μέσα μεταφοράς και μπορούν να αξιολογηθούν από την πραγματική δουλειά τους και όχι από το βασισμένο στην εικόνα, βαρύ εργασιακό περιβάλλον, ένα περιβάλλον που τα χαρακτηριστικά του βασίζονται σε εγχειρίδια από το τμήμα προσωπικού ή από τα κομμάτια του εγχειριδίου που το αφεντικό επιλέγει να αγνοήσει.
Ο λόγος που η εργασία από το σπίτι φαίνεται τόσο εφιαλτική σε μάνατζερ και στελέχη είναι πως μεγάλο μέρος των σύγχρονων επιχειρήσεων έχει χτιστεί πάνω στα θεμέλια της εργασίας στο γραφείο. Σαν κοινωνία, τείνουμε να σκεφτόμαστε τη διοίκηση σαν έναν τίτλο και όχι σαν δεξιότητα, κάτι στο οποίο πάει κάποιος μετά από μια προαγωγή και, σαν έναν τρόπο για να βγει κάποιος από την παραγωγή. Αν αφαιρέσουμε τον χώρο του γραφείου -το μέρος στο οποίο κάποιος βάζει τις φωνές ή μπαίνει στο περιθώριο στις συναντήσεις- γίνεται ακόμα πιο δύσκολο η διοίκηση να σημαίνει ότι κάποιος τρομάζει τους υπόλοιπους. Για την ακρίβεια, είναι ακόμα πιο δύσκολο για κάποιον να δικαιολογήσει τη θέση του σε μια εταιρεία, αν το μόνο που κάνει είναι να αναθέτει εντολές και να γκρινιάζει στον κόσμο.
Αν βρισκόμαστε όλοι στον ίδιο χώρο, συχνά δεν αξιολογούμαστε βάση του ρόλου μας, αλλά βάσει των διπλωματικών μας δεξιοτήτων, δηλαδή βάσει της ικανότητάς μας να κολακεύουμε τα σωστά άτομα, αντί να έχουμε μια αξιοπρεπή παρουσία. Γνωρίζω αρκετό κόσμο στον κλάδο μου (και σε άλλους) που έχουν χτίσει καριέρες με το να προσποιούνται, αντι να παράγουν κάτι. Έχω δει παραδείγματα μέσα σε εταιρείες, έχω εργαστεί με ανθρώπους που έχουν παραμείνει εκεί επειδή τους συμπαθούν και όχι επειδή είναι παραγωγικοί· και πολλοί, πάρα πολλοί ανταποκρίθηκαν στα newsletters μου με θέμα την τηλεργασία και μοιράστηκαν παρόμοιες ιστορίες. Ακόμα, ξέρω πραγματικά εξαιρετικά ανεπαρκείς μάνατζερ οι οποίοι έχουν χτίσει αυτοκρατορίες και κερδίσει υψηλές θέσεις κλέβοντας τη δουλειά των άλλων και παρουσιάζοντάς τη ως δική τους. Γεγονός, που σύμφωνα με την έρευνα, είναι ο νούμερο ένα λόγος για να διαλυθεί η εμπιστοσύνη των υπαλλήλων.
Αυτά τα μικροπρεπή τσιφλίκια είναι πολύ πιο δύσκολο να συντηρηθούν αν όλοι δουλεύουν απομακρυσμένα. Παρόλο που μπορεί να τη γλυτώσει κάποιος με μερικά σχόλια και παθητική – επιθητική συμπεριφορά στις συναντήσεις με συναδέλφους, γίνεται ακόμα πιο δύσκολο να γίνει αυτό μέσω Slack, email και μηνυμάτων, όπου κάποιος μπορεί να κρατήσει κάποιο screenshot και να το στείλει στο τμήμα προσωπικού ή σε κάποιον δημοσιογράφο. Παρομοίως, αν ολόκληρη η δουλειά κάποιου αποτελείται από το να οικειοποιείται τη δουλειά κάποιου άλλου και να τη στέλνει στον διευθύνων σύμβουλο, το να το κάνεις αυτό σε ένα ψηφιακό περιβάλλον γίνεται πολύ πιο δύσκολο, ο άνθρωπος που παρήγαγε το έργο, μπορεί απλά να το στείλει ο ίδιος. Η τηλεργασία δείχνει πολύ πιο ξεκάθαρα ποιος δουλεύει πραγματικά.
Ακόμα και αν η συζήτηση αφορούσε κάποιο, θεωρητικό, ουτοπικό γραφείο, όπου όλοι συνεισφέρουν και τα πάνε καλά μεταξύ τους, κάθε μέρα στην οποία η επιχείρηση τα πάει καλά, παρά την τηλεργασία, είναι άλλη μια μέρα όπου αποδεικνύεται πως το κίνημα της επιστροφής στο γραφείο δεν είναι απαραίτητο. Όσοι είναι σε θέσεις εξουσίας και υποστηρίζουν πως η τηλεργασία δεν είναι εφικτή, απλώς καθυστερούν ένα βέβαιο -από απόσταση- μέλλον με επιχειρήματα που λένε κατά βάση «θέλω να βλέπω τα άτομα που πληρώνω σε ένα μέρος». Δεν έχω διαβάσει ούτε ένα πειστικό επιχείρημα για την επιστροφή των ανθρώπων μιας εταιρείας στο γραφείο, κυρίως επειδή η λογική τους βασίζεται στον έλεγχο και το εγώ.
Έχουμε μετατρέψει τους ιδρυτές, τους διευθύνοντες συμβούλους και τους ανθρώπους κλειδιά σε διασημότητες, που στις εταιρείες είναι γνωστοί σαν ενοχλητικές ιδιοφυίες και φέρονται στους υπαλλήλους τους λες και είναι αναλώσιμοι. Καθώς οι πιο πολλές εταιρείες δεν γνωστοποιούν τα κέρδη τους, συχνά μετράμε την επιτυχία με τον αριθμό των γραβατών και την ακίνητη περιουσία. Αν δεν υπάρχει ο χώρος του γραφείου, οι μοντέρνες επιχειρήσεις αναγκάζονται να δικαιολογούν τη θέση τους με ενοχλητικά πράγματα όπως, «κέρδη και απώλειες» και «πελάτες που πληρώνουν».
Μια πρόσληψη σημαίνει πως κάποιος αναλαμβάνει μια θέση, σε αντάλλαγμα τα χρήματα. Οι υποστηρικτές της φυσικής παρουσίας στο γραφείο, όμως, υποστηρίζουν πως η ευθύνες ενός υπάλληλου γραφείου περιλαμβάνουν την εμφάνιση, το φαίνεσθαι και την ιεροτελεστία της εργασίας. Τα κακοποιητικά περιβάλλοντα εργασίας κερδίζουν από αυτή τη διαδικασία. Είναι πολύ πιο δύσκολο να αναγκάσεις κάποιον να δουλέψει υπερωρίες αν δεν μπορείς να τον περιορίσεις σε ένα μέρος. Σε μια δουλειά πλήρης απασχόλησης, συχνά ο υπάλληλος πιστεύει ότι είναι ιδιοκτησία της εταιρείας και θα πρέπει να είναι ευγνώμων στον υπεύθυνό του, που του κάνει τη γενναιόδωρη χάρη να τον αφήνει να πηγαίνει στο γραφείο καθημερινά.
Πράγμα το οποίο μας γυρνά πίσω, στο Χόλιγουντ.
Πριν από 46 καλοκαίρια, δεν ήταν αρκετό να δει και να τρομάξει κάποιος από τα Σαγόνια του καρχαρία, του Σπίλμπεργκ. Το θέμα ήταν το μοίρασμα της εμπειρίας μεταξύ ανθρώπων σε έναν κοινό χώρο και να υπάρχει ένα πραγματικό βίωμα. Αλλά ο κόσμος μας έχει αλλάξει. Δυο χρόνια μετά, αφού προσπάθησε να κρατήσει το streaming μακριά από τα Όσκαρ, η εταιρεία του, Amblin Partners – με την οποία έκανε μεγάλες επιτυχίες όπως το Στρατιώτης Ράιαν, το Τζουράσικ Παρκ και το Επιστροφή στο μέλλον– υπέγραψε συμφωνία με το Netflix. Αν μη τι άλλο, αυτό θα σημαίνει πως περισσότεροι άνθρωποι θα παρακολουθούν ακόμα περισσότερες ταινίες στο σπίτι.
Διαμέσου πολλαπλών ειδών και δεκαετιών, ο Σπίλμπεργκ έχει μάθει το κοινό του. Ο 74χρονος γκουρού του σινεμά έπρεπε να συνειδητοποιήσει πως ότι ενδοιασμούς είχε για το που και πως οι θεατές παρακολουθούν ταινίες δεν έχει σημασία, όσο το να φτιάχνει ταινίες που οι άνθρωποι ήθελαν να δουν. Ίσως κατάλαβε πως ο κόσμος εξελίσσονταν πιο γρήγορα απ’ ότι ο ίδιος ή ότι η κριτική του για το streaming ήταν ξεπερασμένη και, σε κάποιο επίπεδο, μη δημιουργική.
Και ίσως ο κόσμος των επιχειρήσεων να ακολουθήσει το ίδιο παράδειγμα.
