Γράφει ο Γιάννης Παπαδημητρόπουλος
Φεγγαράκι μου λαμπρό…
Η καλή είδηση της εβδομάδας στον τομέα του τουρισμού ήταν η απόφαση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Αιγαίου να ξεκινήσει τις διαδικασίες για ίδρυση προπτυχιακού τμήματος Τουρισμού στις εγκαταστάσεις της Ρόδου, με αγγλόφωνα τμήματα για την προσέλκυση φοιτητών από το εξωτερικό, τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και από άλλες χώρες εκτός αυτής. Στο δελτίο τύπου αναφέρεται ότι «θα συνεισφέρει στην αναβάθμιση των Τουριστικών σπουδών της χώρας, με αποτέλεσμα πολλαπλά κοινωνικά και οικονομικά οφέλη».
Εδώ θα αναρωτηθεί κανείς γιατί είναι απαραίτητο να γίνει κάτι τέτοιο αφού υπάρχουν τόσα τμήματα ΑΤΕΙ για το συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο; Δεν αμφισβητεί κανείς την επάρκεια των γνώσεων και των δεξιοτήτων των αποφοίτων των ΑΤΕΙ της χώρας, ακριβώς το αντίθετο: Είναι οι χιλιάδες «εργάτες» του ελληνικού τουρισμού, οι άνθρωποι που εξασφαλίζουν τις κρατήσεις, οργανώνουν ολόκληρα ταξίδια με κάθε λεπτομέρεια, επιλύουν τα καθημερινά προβλήματα, που φέρνουν νέο αέρα σε παλιές, παραδοσιακές και εν πολλοίς «κουρασμένες» οικογενειακές επιχειρήσεις με τις γνώσεις και την όρεξή τους. Είναι απαραίτητοι για την ομαλή λειτουργία του τουριστικού τομέα στη χώρα. Μαζί με τις δυο Ανώτατες Σχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης Ρόδου και Κρήτης, τα 8 δημόσια τουριστικά ΙΕΚ και τις καταργηθείσες ΕΠΑ.Σ. τα ΑΤΕΙ συναποτελούν το οικοδόμημα της δημόσιας τουριστικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα.
Το τμήμα που θα δημιουργηθεί στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου θα έχει καθαρά εξωστρεφή χαρακτήρα, αφού θα προσπαθεί να προσελκύσει κατά βάση αλλοδαπούς φοιτητές, που έχουν σκοπό να αποκτήσουν θεωρητική και πρακτική κατάρτιση στο αντικείμενο. Είναι μια τολμηρή κίνηση που εδώ και χρόνια συζητείται, μια προσπάθεια μίμησης της επιτυχίας αγγλόφωνων τμημάτων σε διάφορες χώρες και για διάφορα αντικείμενα (ειδικά στον τομέα του Τουρισμού και της Φιλοξενίας το παράδειγμα της Ελβετίας είναι κυρίαρχο). Ο σκοπός δε θα είναι μόνο η παραγωγή μεσαίων και ανώτερων στελεχών της τουριστικής βιομηχανίας που προοδευτικά θα επιστρέψουν στις χώρες τους αλλά θα διατηρήσουν μια γνωριμία και δικτύωση με τουριστικούς παράγοντες και φορείς στην Ελλάδα, αλλά και η πιθανή παραμονή μερικών στη χώρα, για να στελεχώσουν τον τομέα στην Ελλάδα ή να παράξουν επιστημονική έρευνα στο αντικείμενο (το περίφημο brain drain), φέρνοντας νέες οπτικές και ίσως εμβαθύνοντας σε παραδοσιακές και αναδυόμενες αγορές. Ας ελπίσουμε στην όσο το δυνατόν γρηγορότερη και πιο αποτελεσματική λειτουργία του τμήματος.
Εκτός από την δημόσια τουριστική εκπαίδευση, στη χώρα υπάρχει και ένα οικοδόμημα ιδιωτικής μεταλυκειακής εκπαίδευσης που αποτελείται από τμήματα Τουριστικών Επαγγελμάτων ιδιωτικών Ι.Ε.Κ. με στόχευση κυρίως στην παραγωγή front desk υπαλλήλων και απασχολουμένων στον επισιτιστικό τομέα (μάγειρες, παρασκευαστές), καθώς και πιο εξεζητημένα τμήματα ιδιωτικών Κολλεγίων, που προσφέρουν προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα, στοχεύουν περισσότερο στην παραγωγή μεσαίων και ανωτέρων στελεχών του κλάδου και αντιπροσωπεύουν πανεπιστήμια και επαγγελματικές σχολές του εξωτερικού, όπως π.χ. οι προαναφερθείσες της Ελβετίας. Έχοντας κάνει προσωπικά εκτεταμένη έρευνα αγοράς σε πολλά από τα ιδιωτικά Κολλέγια, μπορώ να αναγνωρίσω την ποιότητα εκπαίδευσης που παρέχουν. Λόγω της συνεχούς προσπάθειάς τους για προσέλκυση φοιτητών, τα ιδιωτικά Ι.Ε.Κ. και Κολλέγια αναγκάζονται να προσαρμόζονται στις εξελίξεις και να προσφέρουν κάθε χρόνο νέα μαθήματα ή και ολόκληρα προγράμματα σπουδών πάνω σε αντικείμενα που η χώρα μπορεί να χρησιμοποιήσει για την τουριστική της ανάπτυξη, όπως οι κρουαζιέρες, ο ιατρικός τουρισμός, τα incentives κ.α. Και λόγω του ιδιωτικού χαρακτήρα, που μειώνει την απαιτούμενη εσωτερική γραφειοκρατία, η λειτουργία των νέων τμημάτων μπορεί να γίνεται άμεσα, από την επόμενη ακαδημαϊκή περίοδο και όχι να διαρκεί χρόνια απλά και μόνο μια διαδικασία έγκρισης και οργάνωσης. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με μεγάλο κομμάτι της δημόσιας εκπαίδευσης, που λόγω της εγγενούς γραφειοκρατίας αλλά και της (έστω και μειωμένης κατά πολύ) εγγυημένης κρατικής χρηματοδότησης, έχει άλλους «ρυθμούς» απόκρισης στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και επίσης μια γενικότερη νοοτροπία «βολέματος» σε υπάρχουσες καταστάσεις.
Αφήσαμε για το τέλος τα 2 κρατικά Μεταπτυχιακά Προγράμματα Διοίκησης Επιχειρήσεων με ειδίκευση στον Τουρισμό, του Πανεπιστημίου Πειραιώς, που είναι πιο θεωρητικά προσανατολισμένο και του Πανεπιστημίου Αιγαίου που είναι πιο τεχνικό και εστιασμένο στις νέες τεχνολογίες. Εκτός από το ότι παράγουν εδώ κα χρόνια διαπρεπείς αποφοίτους που στελεχώνουν τον τουριστικό τομέα σε Ελλάδα και εξωτερικό ή ακολουθούν το δρόμο της τουριστικής Έρευνας και ακαδημαϊκή καριέρα, τα τμήματα αυτά έχουν αναπτύξει και πρωτοποριακά προγράμματα Εξ Αποστάσεως Διδασκαλίας και Σεμιναρίων Συνεχιζόμενης Κατάρτισης πάνω σε πολύ εξειδικευμένα και σύγχρονα θέματα, που προσφέρονται σε κάθε ενδιαφερόμενο, είτε μεμονωμένα είτε ως πακέτα, με σκοπό να αναπτύξουν περαιτέρω δεξιότητες ή να εισάγουν τους φοιτούντες σε ειδικά γνωστικά πεδία. Η συμβολή τους αναμένεται να είναι σημαντική στην ανάπτυξη του στελεχιακού δυναμικού του ελληνικού τουρισμού και στην εμβάθυνση στα πεδία γνώσης που κινούν τις παγκόσμιες τουριστικές ροές τα τελευταία χρόνια και άρα στην επαγγελματική αποκατάστασή του.
Κάθε χώρα που έχει στόχο να πρωταγωνιστήσει διεθνώς σε ένα τομέα πρέπει να έχει ως βασική προτεραιότητα τη σωστή εκπαίδευση σε αυτό το αντικείμενο προσβάσιμη σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού, για την παραγωγή στελεχών, κατωτέρου, μέσου και ανωτέρου επιπέδου. Για την Ελλάδα, που διακηρύσσει σε όλους τους τόνους την πρόθεσή της να είναι για πολλά χρόνια ένας σημαντικός για τα παγκόσμια δεδομένα προορισμός για ολόκληρο το έτος, η σύγχρονη και προσαρμοσμένη στις εξελίξεις προσφορά τουριστικής εκπαίδευσης κάθε βαθμίδας από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς είναι κάτι αυτονόητο. Όποιος ενδιαφέρεται για την πολύπλευρη και ισορροπημένη ανάπτυξη του τουρισμού, μόνο να χαίρεται μπορεί όταν ανοίγει μια νέα δομή εκπαίδευσης.
