Η Ντοαά Αλ-Γουασάι (Doaa al-Waseai) πέρασε πολλά ευτυχισμένα χρόνια δουλεύοντας ως ξεναγός στην Παλιά Πόλη της πρωτεύουσας της Υεμένης, τη Σαναά, δείχνοντας στους ξένους τα κρυμμένα χαμάμ και τις αγορές της που έσφυζαν από ασήμι και μπαχαρικά.
Μετά από σχεδόν μια δεκαετία πολέμου, αυτή η ζωή μοιάζει με μακρινή ανάμνηση. Η ίδια η Παλιά Πόλη, το πατρικό σπίτι της Waseai, μοιάζει αποκομμένη από τον κόσμο, με τα χιλιάδων ετών κτίρια της να έχουν ερημωθεί.
«Ο τουρισμός μου άνοιξε τα μάτια για τον δικό μου πολιτισμό», δήλωσε η 40χρονη Waseai, αναλογιζόμενη πώς απέκτησε βαθύτερη εκτίμηση για τα ρούχα και το φαγητό της Υεμένης, εξηγώντας τα σε ξένους.
Κάποτε μιλούσε με άνεση αγγλικά και γερμανικά, αλλά τώρα οι ξένες γλωσσικές της δεξιότητες χάνονται, αν και η ίδια εκτιμά ότι είναι καλύτερα έτσι.
«Δεν υπάρχουν λέξεις για να εκφράσουμε την καταστροφή μας, στα αγγλικά ή στα γερμανικά ή ακόμη και στα γαλλικά».
Μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, η Παλιά Πόλη έχει χαρακτηριστεί ως «σε κίνδυνο» από το 2015, λίγο μετά την αιχμή του δόρατος της στρατιωτικής επέμβασης της Σαουδικής Αραβίας, για να αποτραπεί η πλήρης κατάρρευση της πολιορκημένης κυβέρνησης της Υεμένης.
Τα εμβληματικά τζαμιά και τα πυργόσπιτα από καμένα τούβλα της περιοχής, που κατοικούνται αδιάκοπα για περισσότερα από 2.500 χρόνια, έχουν αντιμετωπίσει τόσο άμεσες απειλές από αεροπορικές επιδρομές όσο και έμμεσες απειλές που σχετίζονται με την έλλειψη συντήρησης.
Καθώς περιμένει με ανυπομονησία να τελειώσει ο πόλεμος, η Waseai έχει κρατήσει σχολαστικά αρχεία για την παρακμή της Παλιάς Πόλης, με τα λογιστικά της φύλλα να καταγράφουν τα σπίτια που κατέρρευσαν και τα κακοποιημένα ξενοδοχεία.
Αποφασισμένη να αξιοποιήσει τον ελεύθερο χρόνο της, κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στον τουρισμό στο Πανεπιστήμιο της Σαναά, με την ελπίδα ότι θα μπορέσει μια μέρα να βοηθήσει στην ανάκαμψη της Παλιάς Πόλης, η οποία δεν μπορεί να έρθει αρκετά σύντομα.
«Χάνουμε την παλιά Σαναά», είπε. “Είμαι πολύ λυπημένη που το λέω αυτό γιατί καταστρέφεται η ιστορία μας».
Κατά τους πρώτους μήνες του πολέμου, οι αεροπορικές επιδρομές έπεφταν βροχή στην Παλιά Πόλη, μετατρέποντας σπίτια και κήπους σε ερείπια.
Η Waseai είχε ακούσει ιστορίες για βομβαρδισμούς κατά τη διάρκεια ενός παλαιότερου εμφυλίου πολέμου τη δεκαετία του 1960, αλλά ποτέ δεν πίστευε ότι μια μέρα θα γινόταν η ίδια μάρτυρας.
«Γιατί επιτίθενται στην πόλη μας;» θυμάται να σκέφτεται. «Δεν υπάρχουν όπλα στην παλιά Σαναά και απαγορεύεται να επιτίθενται στην ιστορία μας. Καταστρέφουν την ιστορία μας».
Ο συνασπισμός υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας που πολεμά τους υποστηριζόμενους από το Ιράν αντάρτες Χούτι που ελέγχουν την πρωτεύουσα αρνήθηκε τότε την ευθύνη. Οι κίνδυνοι έχουν αυξηθεί όσο ο πόλεμος τραβάει σε μάκρος.
«Τα σπίτια της Παλιάς Πόλης, με τα χαρακτηριστικά λευκά γύψινα τελειώματα, είναι πολύ εύθραυστα και απαιτούν συνεχή συντήρηση», δήλωσε ο συνεργάτης της UNESCO Μοχάμεντ Αλ-Τζαμπέρ (Mohammed al-Jaber).
Αλλά αυτό αποδείχθηκε αδύνατο για πολλές οικογένειες κατά τη διάρκεια μιας πολεμικής οικονομικής κρίσης που χαρακτηρίζεται από απλήρωτους μισθούς και αύξηση των τιμών των τροφίμων.
«Παραδοσιακά οι ιδιοκτήτες σπιτιών αναλάμβαναν τη συντήρηση», δήλωσε ο Τζαμπέρ. «Οι άνθρωποι κάνουν μια δύσκολη επιλογή μεταξύ του να βάλουν φαγητό στο τραπέζι και να διατηρήσουν τη στέγη πάνω από το κεφάλι τους».
Οι υποδομές αποχέτευσης έχουν επίσης υποφέρει από αμέλεια, καθιστώντας τα κτίρια της Παλιάς Πόλης ευάλωτα σε κατάρρευση κατά τη διάρκεια πλημμυρών.
Οι μάχες έχουν μειωθεί σημαντικά σε μεγάλο μέρος της Υεμένης από τότε που τέθηκε σε ισχύ η εκεχειρία τον Απρίλιο του 2022, αν και έληξε τον περασμένο Οκτώβριο.
Η απουσία μιας διαρκούς εκεχειρίας, ωστόσο, έχει αφήσει πολλούς από τους θεσμούς της χώρας σε ακινησία, συμπεριλαμβανομένου του δημόσιου φορέα διατήρησης που έχει αναλάβει τη διάσωση ιστορικών μνημείων. Όπως και άλλοι κυβερνητικοί φορείς, στερείται κονδυλίων.
Η αυξανόμενη απελπισία φάνηκε με ζοφερό τρόπο τον Απρίλιο, όταν περισσότεροι από 80 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε μια συντριβή κατά τη διανομή μετρητών για τον μουσουλμανικό μήνα νηστείας του Ραμαζανιού σε ένα σχολείο της Παλιάς Πόλης. Το ποσό της ελεημοσύνης ήταν 5.000 ριάλ, δηλαδή περίπου 1.224 ευρώ.
Πέρα από αυτές τις κακουχίες, οι κάτοικοι της Παλιάς Πόλης ελπίζουν ότι οι παλιές δόξες της μπορούν να αναβιώσουν.
«Αυτό το αγρόκτημα ήταν κάποτε σαν παράδεισος. Δεν μπορούσες καν να περπατήσεις μέσα από αυτό λόγω του χόρτου, ήταν όλο πράσινο πριν από τον πόλεμο», είπε ο 28χρονος Αμπντουλάχ Ασάμπα (Abdullah Asaba), δείχνοντας προς τις σειρές με τις ντομάτες, τα πράσα, τα κρεμμυδάκια και τον βασιλικό.
Το χωράφι βρίσκεται κοντά σε ένα οικοδομικό τετράγωνο που ισοπεδώθηκε από αεροπορική επιδρομή το 2015, αλλά ο Ασάμπα, η οικογένεια του οποίου καλλιεργεί εδώ και δεκαετίες, λέει ότι “προσπαθούν να το αποκαταστήσουν, βήμα προς βήμα”.
Κοντά στην ιστορική πύλη Υεμένη της Παλιάς Πόλης, στο κατάστημα όπου πουλάει παραδοσιακά θεραπευτικά έλαια, ο Σαλάχ Αλντίν (Salah Aldeen) εργάζεται κάτω από μια φωτογραφία του τότε Γάλλου προέδρου Φρανσουά Μιτεράν που επισκέφθηκε την Παλιά Πόλη τη δεκαετία του 1990, μια εποχή που οι ξένοι ήταν συνηθισμένο θέαμα.
Είπε ότι είναι βέβαιος ότι αυτές οι μέρες θα επιστρέψουν και παρομοίασε την Παλιά Πόλη με έναν ασθενή σε νοσοκομείο. «Αργά ή γρήγορα, θα ανακάμψει, ξέρετε. Ο πόλεμος είναι μια ασθένεια, αλλά θα ανακάμψουμε» είπε κλέινοντας.
Πηγή: AFP
