Γράφει ο Γιώργος Κουλούρης
Η Ιαπωνία είναι μία από τις χώρες που κατά καιρούς έχει απασχολήσει για σωρεία θεμάτων το διεθνές σύστημα και επηρεάζει με την στάση της ζητήματα διεθνούς πολιτικής. Από το 1894 και μετά, καταλαμβάνει σημαντικό χώρο στην εξέλιξη της πολιτικής μέσω σημαντικών ζητημάτων. Το 1894 αποτελεί κομβικό σημείο για την ιστορία της Ιαπωνίας, καθώς η Ιαπωνία κηρύσσει τον πόλεμο ενάντια στην Κίνα. Η Ιαπωνία νίκησε τον πόλεμο, ενώ το επόμενο έτος προσάρτησε την Ταϊβάν. Τα επόμενα χρόνια εμφορούνται από τους Παγκόσμιους Πολέμους και την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Ιαπωνίας το 1952.
Μετά το τέλος και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ιαπωνία είχε υποστεί σοβαρές ζημίες σε οικονομικό επίπεδο καθώς μεγάλο μέρος των αποθεμάτων των κεφαλαίων της είχε καταστραφεί. Από εκείνη την περίοδο όμως και έπειτα, συντελέστηκε το λεγόμενο “Ιαπωνικό οικονομικό θαύμα” που κατέστησε την Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου μία ισχυρή οικονομική δύναμη. Συγκεκριμένα, από το 1970 ως το 1990 κυριαρχούσε η ιδέα του ιαπωνικού θαύματος. Οι λόγοι αυτής της επιτυχίας ποικίλλουν. Χαμηλό εργατικό κόστος, σχεδόν ανύπαρκτες απεργίες, ευρεία χρήση Ρομποτικής αλλά και επενδύσεις σε έρευνα και εκπαίδευση του εργατικού δυναμικού καταλαμβάνουν περίοπτη θέση στην οικονομική αναγέννηση της Ιαπωνίας.
Όμως το 1997, τα πρώτα σημάδια ύφεσης της ιαπωνικής οικονομίας εμφανίζονται λόγω της ασιατικής κρίσης. Αυτό είχε ως συνέπεια την μείωση του ΑΕΠ και την πρόκληση πτωχεύσεων. Η ιαπωνική οικονομία δεν έδειχνε τα ενθαρρυντικά σημάδια της προηγούμενης περιόδου, ενώ και τα επόμενα χρόνια ο ρυθμός ανάπτυξης δεν ήταν ιδιαίτερα υψηλός. Παράλληλα και το 2008 η ιαπωνική οικονομία, που κατείχε την δεύτερη θέση μετά την αμερικανική, εισήλθε σε ύφεση. Σε αυτό, μερίδιο ευθύνης κατείχε η εξασθένιση της αμερικανικής οικονομίας, καθώς θα προκαλούσε μείωση των εξαγωγών των ιαπωνικών προϊόντων.
Φθάνοντας στο σήμερα, το μεγάλο ερώτημα είναι κατά πόσο η Ιαπωνία μπορεί να ανακτήσει την χαμένη αίγλη του παρελθόντος, τόσο σε οικονομικό όσο και σε γεωπολιτικό επίπεδο. Το 2013 και έπειτα από δύο δεκαετίες η Ιαπωνία σφράγισε την πορεία των διεθνών χρηματιστηρίων. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό διαδραμάτισε το δάνειο ύψους πάνω 1,4 τρισ. δολάρια για την επόμενη διετία. Αυτό το πακέτο ανακοινώθηκε από τον πρωθυπουργό και διοικητή της κεντρικής τράπεζας. Ήτανε μία κίνηση που γέμισε με αισιοδοξία τις αγορές πέρα από αρκετό χρήμα. Σε αυτό το γεγονός αρκεί να αναφέρουμε την άνοδο τόσο των δεικτών στα διεθνή χρηματιστήρια όσο και στον δείκτη Nikkei.
Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Σίνζο Άμπε προσπαθεί να αναζωογόνηση την ιαπωνική οικονομία και ισχύ της γενικότερα. Έτσι εκτός από την ανόρθωση της οικονομίας φαίνεται σε πλαίσιο πολιτικής να μην διατηρεί την εικόνα φιλειρηνικού πολιτικού που είχε δημιουργήσει κατά την πρώτη του θητεία το 2006. Πλέον ο Άμπε σε ζητήματα διαφορών μεταξύ Ιαπωνίας και Πεκίνου έχει ξεκαθαρίσει πως δεν θα κάνει ούτε βήμα πίσω. Ιδιαίτερα στα θέματα που αφορούν το διαφιλονικούμενα νησιωτικό σύμπλεγμα Σενκάκου ή Ντιαογιού.
Επίσης ένα ακόμα ισχυρό βήμα είναι ο στόχος που έχει θέσει ο Ιάπωνας πρωθυπουργός που δεν είναι άλλος από την αναθεώρηση του Συντάγματος, το οποίο είχαν επιβάλλει οι ΗΠΑ μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου απαγορεύοντας έτσι να έχει αξιόμαχο στρατό. Αυτές οι εξελίξεις της Ιαπωνίας σε οικονομικό αλλά και πολιτικό επίπεδο πέρα από ευφορία προκαλεί και ανησυχίες στους συμμάχους. Όπως αναφέρεται σε πρόσφατο δημοσίευμα του the Economist, σημασία για την Ιαπωνία δεν έχει η αναζωογόνηση της οικονομίας της και όχι οι επιθετικές τάσεις που θα της φέρουν έναν αχρείαστο πόλεμο με την Κίνα.
Συνοψίζοντας, αξίζει να παρατηρήσουμε στο μέλλον τις κινήσεις της Ιαπωνίας, καθώς είναι μία χώρα με βαρύνουσα θέση στην διεθνή πολιτική και οικονομική σκηνή. Ακόμα, οι μεταρρυθμίσεις που έχει υποσχεθεί ο ‘Αμπε σε θέματα όπως άνοιγμα αγοράς, μεγαλύτερη ελευθερία σε επενδυτές φέρνουν την Ιαπωνία πιο κοντά στο μοντέλο των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Αυτό που απομένει είναι να δούμε αν το εγχείρημα του Άμπε θα πετύχει ή θα οδηγήσει σε νέα ύφεση την Ιαπωνία.
