Γράφει ο Ceteris Paribus
Τι σκέφτεται κανείς αυθόρμητα μόλις ακούσει Deutsche Bank; Γερμανικό τραπεζικό μεγαθήριο. Κι όμως… Αυτό το μεγαθήριο είναι περισσότερο… κινεζικό και καταριανό παρά γερμανικό! Κι από δω ξεκινάει μια ενδιαφέρουσα ιστορία με όψεις και γεωπολιτικού θρίλερ…
Το γεωπολιτικό αυτό «θρίλερ» δεν αφορά μόνο την Deutsche Bank, αλλά την αφρόκρεμα των γερμανικών επιχειρήσεων, που απειλεί να καταπιεί ο κινεζικός «δράκος» με σαρωτικές εξαγορές.
Κινεζικό και καταριανό fund
Για τα προβλήματα της Deutsche Bank, που κορυφώθηκαν στη διάρκεια του τελευταίου έτους, έχω ξαναγράψει στην ώρα του. Η διεθνής συγκυρία της σχετικής ανάκαμψης της παγκόσμιας και της ευρωπαϊκής οικονομίας έχει επιτρέψει τον (προσωρινό;) τους έλεγχο, αλλά δεν πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία πως δεν έχουν ξεπεραστεί και άρα ανά πάσα στιγμή μπορεί να επανέλθουν με οξύτητα. Τα προβλήματα αυτά είναι πολλά, αλλά συνοψίζονται σε ένα βασικό: τεράστια έκθεση σε παράγωγα (που ξεπερνάει τα 50 τρισ. ευρώ!), τα οποία αφορούν ιδιαίτερα επενδύσεις σε χρηματο-οικονομικές αξίες στις λεγόμενες Αναδυόμενες αγορές – μεταξύ των οποίων φυσικά και η Κίνα.
Ωστόσο, η αφορμή για την «ανακάλυψη» για την οποία θα μιλήσω σήμερα ήταν άλλη. Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ανακοίνωσε ότι θα διενεργήσει έρευνα για τους δύο βασικούς μετόχους της Deutsche Bank. Ποιοι είναι αυτοί; Η βασιλική οικογένεια του Κατάρ και η κινεζική εταιρεία ΗΝΑ, που κατέχουν εκάστη κάτι λιγότερο από το 10% του μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας καθώς και από ένα μέλος στο Διοικητικό της Συμβούλιο. Η βασιλική οικογένεια του Κατάρ απέκτησε το ποσοστό της το 2014, ενώ η κινεζική εταιρεία μόλις φέτος.
Η ΕΚΤ αξιολογεί τους βασικούς μετόχους όταν αυτοί αποκτήσουν το 10% του μετοχικού κεφαλαίου. Προφανώς, τόσο το κινεζικό όσο και το καταριανό fund δεν θέλησαν να προκαλέσουν ένα τέτοιο έλεγχο και έτσι κράτησαν το ποσοστό τους λίγο κάτω από το 10%. Παρ’ όλα αυτά, η ΕΚΤ διέρρευσε την πρόθεσή της να διενεργήσει έναν τέτοιο έλεγχο, που επομένως έχει «έκτακτο» και «επείγοντα» χαρακτήρα…
Ο στόχος τέτοιων αξιολογήσεων είναι να διαπιστωθεί κατ’ αρχάς η αξιοπιστία, οικονομική υγεία και βιωσιμότητα του επενδυτή, αλλά και να ελεγχθεί αν αυτός εμπλέκεται σε εγκληματικές πράξεις, όπως ξέπλυμα χρήματος ή χρηματοδότηση τρομοκρατικών οργανώσεων.
Το ξέπλυμα χρήματος αναφέρεται και στην κινεζική εταιρεία, καθώς όλα τα κινεζικά funds είναι υπό μικρότερο ή μεγαλύτερο κρατικό έλεγχο – εν προκειμένω εξετάζεται το «ξέπλυμα» κυβερνητικού χρήματος. Στο Κατάρ αναφέρονται τουλάχιστον οι δύο από τις τρεις κατηγορίες – εξαιρουμένης, ενδεχομένως, της κατηγορίας περί εμπλοκής σε εγκληματικές πράξεις.
Τι μπορεί να κάνει η ΕΚΤ αν τεκμηριώσει κάποια από τις προαναφερθείσες… ατασθαλίες; Να αφαιρέσει τα δικαιώματα ψήφου και να πιέσει για περιορισμό της επιρροής των συγκεκριμένων εταιρειών στο μάνατζμεντ της τράπεζας. Να… κατασχέσει το ποσοστό τους στο μετοχικό κεφάλαιο δεν μπορεί!
Όμως, τίποτε από όλα αυτά δεν είναι απλό, διότι απλούστατα το «παιχνίδι» δεν είναι μόνο επιχειρηματικό αλλά και ευρύτερα γεωπολιτικό.
Κανιβαλισμός μεταξύ «φίλων»
Η Κίνα εμφανίζεται αίφνης σαν η πιο ένθερμη υπερασπιστής της «παγκοσμιοποίησης», του ελεύθερου εμπορίου, της ελευθερίας των επενδύσεων κ.λπ. Στις συνεδριάσεις του G-20, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ είναι ο μεγάλος σταρ, διεκδικώντας τη χηρεύσασα ύστερα από την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ θέση του «πλανητάρχη» της παγκοσμιοποίησης. Τα ρεπορτάζ θέλουν την κ. Μέρκελ να ηγείται πλέον της παγκοσμιοποίησης εκ μέρους του δυτικού κόσμου και άρα να είναι προνομιακή εταίρος ή και συνεταίρος του Σι Τζινπίνγκ.
Ωστόσο, η παγκοσμιοποίηση είναι πού σκληρή αρένα, όπου μεταξύ άλλων ανθεί και ο… κανιβαλισμός μεταξύ φίλων, επομένως «φιλίες» δεν υπάρχουν, παρά μόνο πρόσκαιρη και μερική σύμπτωση ή ισορροπία συμφερόντων. Αν ο Τραμπ θεωρεί ότι η παγκοσμιοποίηση δουλεύει υπέρ του γερμανικού εξαγωγικού πλεονεκτήματος, η κ. Μέρκελ διαπίστωσε επ’ εσχάτω ότι ευνοεί τον κανιβαλισμό της αφρόκρεμας των γερμανικών εταιρειών από τον κινεζικό «δράκο».
Εδώ, είχαμε μια είδηση ανάλογης σημασίας με την είδηση περί αξιολόγησης των βασικών μετόχων της Deutsche Bank, αλλά πολύ μεγαλύτερης «δραματικότητας»: η γερμανική κυβέρνηση θα επιβάλει, επίσης «επειγόντως, σύστημα ελέγχων και προϋποθέσεων που θα δυσχεραίνει ή και θα απαγορεύει την εξαγορά στρατηγικών υποδομών σε ευρωπαϊκές χώρες από εταιρίες εκτός Ευρώπης. Μικρή σημασία έχει η αιτιολογική βάση, ότι δηλαδή και η Κίνα έχει εγκαθιδρύσει ένα σύστημα που δυσχεραίνει την εξαγορά κινεζικών εταιρειών από ξένες εταιρείες. Δεν πρόκειται για υπεράσπιση των… αρχών ισονομίας και δικαίου, αλλά για υπεράσπιση στρατηγικών γερμανικών υποδομών από τον κινεζικό «δράκο» που έχει πάρει φόρα για να τις καταπιεί. Το 2016, οι κινεζικές άμεσες επενδύσεις στην Ε.Ε. αυξήθηκαν κατά 77%, στα 35 δισ. δολάρια και όλες αφορούν στρατηγικές υποδομές. Το «καμπανάκι» χτύπησε ηχηρά για το Βερολίνο ύστερα από την εξαγορά της γερμανικής εταιρείας ρομποτικής Kuka από τον κινεζικό όμιλο Midea. Το ίδιο ηχηρά χτύπησε το «καμπανάκι» για τις Βρυξέλλες από την εξαγορά της Syngenta, ελβετικής εταιρείας παραγωγής σπόρων και γεωργικών φαρμάκων, από την ChemChina, η οποία ελέγχεται από το κινεζικό κράτος, έναντι 43 δισ. δολαρίων.
Η Κίνα διαθέτει τεράστια ρευστότητα, με την οποία, μέσω ελεγχόμενων από το κινεζικό κράτος εταιρειών, επενδύει σε κάθε είδους assets με στρατηγική σημασία σε όλο τον κόσμο.
Ακόμη και αν είναι «νόμιμη» ή μάλλον εύλογη, η άμυνα της γερμανικής κυβέρνησης, δεν παύει να αποτελεί μορφή κρατικού προστατευτισμού και να είναι ενάντια στο πνεύμα της παγκοσμιοποίησης. Γι’ αυτό, εξάλλου, βρίσκει αντίθετες άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και τον εξαιρετικά διεθνοποιημένο γερμανικό Σύνδεσμο Βιομηχάνων: ή είμαστε με την παγκοσμιοποίηση ή δεν είμαστε, δεν μπορούμε να είμαστε μόνο όταν στηρίζει το δικό μας πλεονέκτημα…
Ποιος είναι με ποιον; ΗΠΑ κατά πάντων ή όλοι εναντίον όλων;
Αυτό που αποκαλείται παγκοσμιοποίηση είναι τόσο περίπλοκο, αντιφατικό και ανταγωνιστικό πλαίσιο, ώστε να είναι παντελώς λάθος η αίσθηση που έχει δημιουργηθεί -και καλλιεργηθεί- ότι ύστερα από την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις παγκόσμιες σχέσεις ισχύει το «ΗΠΑ εναντίον όλων». Τα «επεισόδια» προστατευτισμού μεταξύ Κίνας και Γερμανίας (γιατί περί αυτού πρόκειται), δηλαδή μεταξύ των υποτιθέμενων συνηγητόρων της παγκοσμιοποίησης, επιβεβαιώνουν πως «Όταν ο άνθρωπος κάνει σχέδια, ο θεός γελάει»…
Στην πραγματικότητα, αυτό που ισχύει είναι μάλλον το «όλοι εναντίον όλων», που αποκρυσταλλώνεται σε προσωρινές και κατά περίπτωση συμμαχίες συμφερόντων με διαφορετική κάθε φορά «σύνθεση».
Η πρόσφατη παρέμβαση του Ντόναλντ Τραμπ που πυροδότησε -ενορχήστρωσε, είναι ορθότερο να πούμε- την κρίση με το Κατάρ, έχει ασφαλώς και ακραιφνώς γεωπολιτικές πλευρές, αλλά καθόλου άσχετη είναι και με το ζήτημα που πραγματευόμαστε εδώ. Η ελευθερία του εμπορίου και των επενδύσεων δεν εξασφαλίζει ότι η ρευστότητα του κάθε κινεζικού, καταριανού κ.λπ. fund θα επενδυθεί με τον επιθυμητό για τις ΗΠΑ, τη Γερμανία κ.λπ. τρόπο. Αν μέχρι χθες υπήρχε η αίσθηση ότι το στοιχείο της ισορροπίας συμφερόντων κυριαρχούσε, με τη μόνη εξαίρεση των κάθε φορά «κρατών-παριών», σήμερα είναι πασιφανές ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει καν για το δυτικό στρατόπεδο – πόσο μάλλον για τις σχέσεις με την Κίνα.
Εισερχόμαστε λοιπόν ταχύτατα σε μια περίοδο όπου η ανασφάλεια της απώλειας των «κεκτημένων» και της ανατροπής των ισορροπιών και των παγκόσμιων συσχετισμών, και όπου ο «κανιβαλισμός» μεταξύ «φίλων» θα κάνει όλους να υποκύπτουν στο δέλεαρ του προστατευτισμού – κανείς δεν θα δεχθεί να υποβαθμιστεί ή και να κανιβαλιστεί χωρίς να δώσει μάχη…
Ακόμη και αν πολλοί συνεχίζουν ή και θα συνεχίσουν για μεγάλο διάστημα να ομνύουν στην παγκοσμιοποίηση, ο προστατευτισμός γίνεται σταδιακά αλλά αναπότρεπτα «η λογική των πραγμάτων». Και ο Τραμπ είναι ο… προφήτης του…
