Τρεις δημογραφικοί δείκτες και η εξέλιξη της συνταξιοδοτικής δαπάνης θα καθορίσουν αν και πόσο θα αυξηθούν τα όρια ηλικίας από το 2027. Η αξιολόγηση των δημογραφικών δεδομένων θα γίνει το φθινόπωρο του 2026 και, όπως όλα δείχνουν με βάση τις τελευταίες μελέτες Ελλάδας και Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από 1/1/2027 οι ηλικίες συνταξιοδότησης θα αυξηθούν.
Το εύρος της αύξησης θα προσδιοριστεί από το πόσο θα αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής για τα άτομα άνω ων 65 ετών, καθώς τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης έχουν συνδεθεί με το προσδόκιμο ζωής για τους άνω των 65, με τον νόμο 3863/2010. Η προσαρμογή των ορίων ηλικίας θα ξεκινούσε από το 2021 και ανά τρία χρόνια θα εξεταζόταν η πορεία του προσδόκιμου ζωής και η αντιστοίχιση των ορίων ηλικίας.
Δεδομένου όμως ότι τα όρια ηλικίας πήγαν στα 62 και 67 (από 60 και 65) από το 2022 και μετά, και επειδή με την πανδημία το προσδόκιμο ζωής δεν αυξήθηκε, η σύνδεση των ορίων ηλικίας με το προσδόκιμο ζωής δεν έγινε ούτε το 2021 ούτε το 2024 και θα εξεταστεί στην επόμενη τριετία, από 2027 έως 2030.
Η αξιολόγηση, όμως, θα γίνει με βεβαρημένους δημογραφικούς δείκτες, που επιδεινώνουν τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος.
Η μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής
Η πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής δείχνει ότι το 2030 τα νομοθετημένα σήμερα όρια ηλικίας των 62 και 67 ετών αυξάνονται κατά 1,5 έτος. Τα αν αυτή η αύξηση θα είναι προοδευτική από το 2027 έως το 2030, ή αν θα επισυμβεί μονομιάς από 1/1/2027 και μετά, θα εξαρτηθεί από τον τρόπο που θα εφαρμοστεί η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με τα όρια ηλικίας. Αν η αύξηση των ορίων ηλικίας γίνει σταδιακά, τότε είναι πιθανό να εφαρμοστεί η συνταγή των αλλαγών που έγιναν στα όρια ηλικίας κατά την περίοδο 2015-2021, όπου κάθε χρόνο άλλαζαν οι ηλικίες συνταξιοδότησης. Στην περίπτωση αυτή οι ασφαλισμένοι, για παράδειγμα, που θα κλείσουν το 62ο έτος το 2027 μπορεί να συνταξιοδοτηθούν με όριο ηλικίας τα 62,6 έτη, όσοι κλείσουν τα 62 το 2028 να βγουν στα 62,9 έτη και όσοι κλείσουν τα 62 το 2030 να συνταξιοδοτηθούν στα 63,5 έτη.
Πέρα από το προσδόκιμο ζωής για τους ηλικιωμένους άνω των 65 ετών, στις αλλαγές των ορίων συνταξιοδότησης θα εξεταστούν τρεις βασικοί δημογραφικοί δείκτες, που είναι οι εξής:
1. Ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων άνω των 65 ετών προς τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό, που οδεύει προς το 60%, από 39% που είναι σήμερα.
2. Ο δείκτης γήρανσης, που αυξάνεται, καθώς για κάθε 170 ηλικιωμένους άνω των 65, αντιστοιχούν 100 νέοι εργάσιμης ηλικίας για να τους αναπληρώσουν.
3. Ο δείκτης γονιμότητας, που μπορεί να βελτιώθηκε οριακά από 1,3 παιδιά το 2018 σε 1,5 παιδιά το 2022, αλλά υπολείπεται του 2,1 που είναι στις ανεπτυγμένες χώρες. Η υπογεννητικότητα αποτελεί το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα και φαίνεται πως το ισοζύγιο γεννήσεων προς θανάτους παραμένει ελλειμματικό, και μάλιστα διπλασιάστηκε σε μία 5ετία, από -33.856 άτομα το 2018 σε -64.706 άτομα το 2022!
Η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με τα όρια ηλικίας με βάση την πρακτική του ΟΟΣΑ μπορεί να εφαρμοστεί με αναλογία 1 προς 1, με αναλογία 1 προς 2/3 και με αναλογία 1 προς 1/3. Η αναλογία 1 προς 1 σημαίνει ότι για καθένα έτος που αυξάνεται ο μέσος όρος ζωής μετά το 65ο έτος θα αυξάνονται κατά ένα έτος και τα όρια ηλικίας. Με αναλογία 1 προς 2/3 τα όρια ηλικίας αυξάνονται κατά 8 μήνες για κάθε 1 έτος αύξησης του προσδόκιμου ζωής και με αναλογία 1 προς 1/3 αυξάνονται κατά 4 μήνες. Το μοντέλο που φαίνεται πιθανό για την Ελλάδα είναι αύξηση ορίων ηλικίας έως 1 έτος.
Οι μελέτες δείχνουν ότι οι αυξήσεις στα όρια ηλικίας θα είναι συνεχείς. Το όριο ηλικίας των 62 ετών σήμερα με 40 έτη ασφάλισης για πλήρη σύνταξη αυξάνεται στα 63,5 έτη στην περίοδο 2027-2030. Έως το 2040 θα έχει αυξηθεί στα 64,5 έτη, το 2050 στα 65,5, το 2060 θα έχει φτάσει στα 66,7 έτη και το 2070 στα 67,5.
Αντίστοιχα, το όριο ηλικίας για σύνταξη λόγω γήρατος με 15ετία, από το 67ο έτος που είναι σήμερα, θα αυξηθεί στα 68 έτη και 5 μήνες το 2030, στα 69 έτη και 5 μήνες το 2040, στα 70,5 το 2050, στα 71,7 έτη το 2060 και στα 72,5 έτη το 2070.
Το όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη με 15 έτη ασφάλισης, από το 62ο έτος που είναι σήμερα, θα αυξηθεί το 2030 –σύμφωνα με την αναλογιστική αρχή– στα 63 έτη και 5 μήνες και ακολούθως θα διαμορφωθεί στα 64,5 το 2040, στα 65,5 το 2050, στα 66,7 το 2060 και στα 67,5 το 2070.
Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση για τους άνδρες αυξάνεται από 78,8 έτη το 2022 σε 86,5 έτη το 2070 και για τις γυναίκες αυξάνεται επίσης από 84,2 έτη το 2022 σε 90,4 έτη το 2070. Το προσδόκιμο ζωής στα 65 για τους άνδρες πηγαίνει από 18,7 έτη το 2022 σε 23,9 έτη το 2070, ενώ για τις γυναίκες πηγαίνει από 21,7 έτη σε 26,7 έτη αντίστοιχα. Η εξέλιξη του προσδόκιμου ζωής στα 65 είναι σημαντικός παράγοντας για την προβολή, καθώς οι ηλικίες συνταξιοδότησης συνδέονται αυτόματα με αυτόν τον παράγοντα.
Η δημογραφική γήρανση, όσο κι αν μοιάζει οξύμωρο, αυξάνει την απασχόληση των ηλικιωμένων και αυτή η εξέλιξη θα αμβλύνει τις επιπτώσεις στο ασφαλιστικό σύστημα. Η απασχόληση γενικά για τους εργαζομένους ηλικίας 20-64 ετών, από 75,4% το 2022, θα αυξηθεί σε 79,9% το 2070, με τη μεγαλύτερη να καταγράφεται στις ηλικίες 55-64 ετών (από 57,4% το 2022 σε 78,2% το 2070) και στις ηλικίες 65-74 ετών (από 9,3% το 2022 σε 24,3% το 2070).
Για δυόμισι χρόνια σύνταξη με όρια ηλικίας 62 και 67 ετών
Το βέβαιο είναι πως οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να πάρουν σύνταξη στα 62 με 40 χρόνια ή στα 67 με τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης έως και το 2026.
Σε πρόσφατες δηλώσεις του ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Πάνος Τσακλόγλου, είπε ότι “τα όρια συνταξιοδότησης μέχρι το 2027 θα παραμείνουν αμετάβλητα και θα εξεταστούν εκ νέου στα τέλη του 2026 με κριτήριο την πορεία του δημογραφικού, όπως ορίζει η νομοθεσία που συνδέει τα όρια συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο επιβίωσης στην ηλικία των 65 ετών”.
Ουσιαστικά, προς το τέλος του 2026 θα εξεταστεί αν αυξήθηκε και πόσο το προσδόκιμο ζωής για τα άτομα άνω των 65 ετών και, αναλόγως της αύξησης, ένα μέρος θα περάσει και στα όρια ηλικίας. “Στα τέλη του 2026 θα ληφθούν υπ’ όψιν οι προβλέψεις τις οποίες μας δίνει η ΕΛΣΤΑΤ”, επεσήμανε ο κ. Τσακλόγλου, για να προσθέσει, ωστόσο, ότι “μέσα σε μία τριετία δεν καταγράφονται δραματικές αλλαγές”, θέλοντας προφανώς να καθησυχάσει τους ασφαλισμένους που θα θεμελιώσουν δικαίωμα για σύνταξη από το 2027 και μετά ότι, ακόμα και αν έχουν αύξηση στα όρια ηλικίας, αυτή δεν θα είναι τέτοια που θα φέρνει ανατροπές.
capital.gr