Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
ή Πεπελάσης
Πλήρης δόξης και ημερών, μεστός πνευματικής ευπραξίας και έχοντας βιώσει στην κυριολεξία μια ζωή σαν παραμύθι, αποτυπώνοντας αδρά τον ηθικό του σφραγιδόλιθο στην οικονομία, την παιδεία και τον πολιτισμό, έφυγε από την ζωή ο μεγάλος έλληνας του 20ου αιώνα Αδαμάντιος Πεπελάσης.
Είδε το φως της ζωής στην γενέτειρά μας Γαστούνη το 1922 και έζησε από κοντά το δράμα, τις κοινωνικές δυσπλασίες και τις οικονομικές στρεβλώσεις, της περιφερειακής Ελλάδας, που προσπαθούσε να ξεπεράσει το σοκ της μικρασιατικής καταστροφής και του εμφυλίου πολέμου αργότερα και να βρει τον δρόμο προς την κοινωνική ευημερία και τον αστικό εκσυγχρονισμό.
Εκεί μέσα στο Φαρμακείο του πατέρα του και Δημάρχου της Γαστούνης Αντώνη Πεπελάση, έζησε ο Διαμαντής την φτώχεια, την ανημποριά και την αδυναμία της μεταπολεμικής Ηλείας-Ελλάδας και σφυρηλάτησε την ανθρώπινη ευαισθησία του με τρόπο μοναδικό. Αυτή άλλωστε κινητροδότησε την κατοπινή φρενήρη πορεία του στα πανεπιστήμια, αλλά και το μεγάλο του όραμα για την οικονομική ανασυγκρότηση της Ελλάδος, του οποίου υπήρξε μαζί με τους αοίδιμους Ξενοφώντα Ζολώτα, Άγγελο Αγγελόπουλο και Γιάγκο Πεσμαζόγλου πρωτουργός.
Ο Διαμαντής βίωσε τον ιστορικό δυναμισμό και τον δραματικό χαρακτήρα της μεταπολεμικής Ελλάδος, όσο λίγοι Έλληνες, και συνέδραμε ζωτικά, την ανασυγκρότηση της πατρίδας μας, με τις εμπνευσμένες και πρωτοποριακές του μελέτες στο φάσμα της αγροτικής οικονομίας, αλλά και τις εύτολμες παρεμβάσεις του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Υπήρξε άλλωστε μαζί με το άλλο σπουδαίο τέκνο της Ηλείας, τον μέγα Αθανάσιο Κανελλόπουλο, από τους εισηγητές της δημιουργίας της Οικονομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αντιμετωπίζοντας τότε την λυσσαλέα αντίδραση του ακαδημαϊκού κατεστημένου.
Θα εισαχθεί και θα αποφοιτήσει από την Ανωτάτη Εμπορική (ΑΣΟΕΕ), θα τελειώσει την Νομική Αθηνών και εν συνεχεία θα πάρει το δρόμο με υποτροφία του Ιδρύματος «Fulbright», για το περίφημο «London School of Εconomics» και το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο οποίο αναγορεύτηκε και διδάκτορας, διαγράφοντας μια εκτυφλωτική ακαδημαϊκή καριέρα και αναγορευόμενος σε έναν από τους καλύτερους οικονομολόγους του κόσμου.
Στο UCLA θα γνωριστεί με τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον οποίο και θα στεφανώσει στον γάμο του με την Μαργαρίτα και θα καταλάβουν μαζί τις θέσεις του πρύτανη και του αντιπρύτανη στο ομώνυμο πανεπιστήμιο. Θα σφυρηλατήσουν μια δυνατή ανθρώπινη φιλία, την οποία θέρμαινε η απαράμιλλη αγάπη του «γέρου» της Δημοκρατίας Γεωργίου Παπανδρέου για τον Διαμαντή, αλλά θα περάσει και αυτή μέσα από τους ριπτασμούς ρήξεων και συγκρούσεων της ζωής, χωρίς όμως ποτέ να θραυστεί η αμοιβαία αγάπη και εκτίμηση μεταξύ τους.
Ωστόσο η στενή ανθρώπινη σχέση του Ανδρέα με τον Διαμαντή και όπως αυτή εξελίχτηκε αργότερα μέσα στους κόλπους της θρυμματισθείσας «Ενώσεως Κέντρου», δεν απομείωσε ποτέ τον σεβασμό και την αγάπη προς τον Διαμαντή και του άλλου μεγάλου της «ΕΚ» Κωνσταντίνου Μητσοτάκη τότε, που κατά δραματικό τρόπο ακολούθησε την δική του προσωπική πορεία.
Στις εξομολογήσεις του προς εμένα, σε κάποιους έξοχους και μοναδικούς σε ανθρώπινη θαλπωρή ανοιξιάτικους καφέδες, στο σπίτι της Δαβάκη και Παλαιών Πατρών Γερμανού στην Εκάλη, μου έλεγε ο θείος μου «Από μια ματιά και μόνο παιδί μου που άλλαξαν στην κεντρική ομιλία της «Ενώσεως Κέντρου» στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου στη Θεσσαλονίκη ο Ανδρέας με τον Κώστα, συνειδητοποίησα, ότι η «Ένωση Κέντρου» θα γίνονταν θρύψαλα». Πλέον είχε δρομολογηθεί η μεγάλη κόντρα, που στον πυρήνα της είχε την ηγεσία της «ΕΚ» και που άλλαξε δραματικά την μοίρα του τόπου. Εν πάση περιπτώσει Διαμαντής και Κώστας Μητσοτάκης υπήρξαν πάντα καλοί φίλοι με βαθύ σεβασμό και εκτίμηση μεταξύ τους.
Στην Ελλάδα θα φέρει τον Ανδρέα με τον Διαμαντή ο ανεξίκακος και μεγάλος οραματιστής, Κωνσταντίνος Καραμανλής –παραβλέποντας τις διαφορετικές ιδεολογικές του αφετηρίες και διαφορές μαζί τους– και θα τους δώσει την δυνατότητα να φτιάξουν το περίφημο ΚΕΠΕ, το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών, μέσα από το οποίο τέθηκαν οι βάσεις και εκπορεύτηκαν όλες οι σοβαρές μελέτες, για την ανασυγκρότηση της εθνικής οικονομίας. Με την ίδια άλλωστε πολιτική γενναιοφροσύνη ο μεγάλος Κωνσταντίνος Καραμανλής θα τοποθετήσει τον Διαμαντή Διοικητή της Αγροτικής Τραπέζης, με το πέρασμα στην δημοκρατική ομαλότητα το 1974 και την πτώση της χούντας, όπου στην κυριολεξία θα μετατρέψει την Αγροτική Τράπεζα, σε θερμοκοιτίδα της οικονομικής ανασυγκρότησης της περιφερειακής Ελλάδας, με μελέτες και εμπνευσμένα προγράμματα που σκέπαζαν τα στενά εθνικά όρια, της υστερούσας τότε πατρίδας μας. Μάλιστα στις πιεστικές ενστάσεις των κραταιών κομματικών παραγόντων της «Νέας Δημοκρατίας» για τον Διαμαντή «μα έναν αριστερό Διοικητή της Αγροτικής Τράπεζας, κ-ε πρόεδρε;», ο μεγάλος Κωνσταντίνος Καραμανλής έλεγε, «Φέρτε μου άλλους δυο σαν τον Πεπελάση, να φτιάξω την Ελλάδα»!!!
Διοικητής όμως ο Διαμαντής θα αναλάβει και στην Εμπορική Τράπεζα επι πρωθυπουργίας Ανδρέα Παπανδρέου, αφήνοντας και εκεί νοερά την δημιουργική του πνοή, αλλά και τις ρηξικέλευθες προτάσεις του, για την επενδυτική άνοιξη της ελληνικής οικονομίας, την οποία πάντα σκίαζαν ο παρασιτισμός, η ασύμμετρη ανάπτυξη, αλλά και το σαράκι της κομματοκρατίας. Για τούτο άλλωστε ο Διαμαντής μετ΄ επιτάσεως αρνήθηκε την θέση του υπουργού της Εθνικής Οικονομίας, από όλους σχεδόν τους μεταπολιτευτικούς πρωθυπουργούς της Ελλάδος, για να έχει την ηθική και πολιτική του αυτονομία και να μην χειραγωγήσουν την αδέσμευτη και ελεύθερη σκέψη, του τα περίφημα κομματικά κονκλάβια.
Βαθύς όμως οραματιστής και άνθρωπος ο Διαμαντής, αφήκε το πολυδύναμο και βαθύβληστο πνευματικό του σήμα και στον πολιτισμό, όπου με πλήθος παρεμβάσεων και εύτολμων πρωτοβουλιών, τόνωσε την πολιτισμική ταυτότητα της Ελλάδος. Χαρακτηριστική ήταν άλλωστε η εμπνευσμένη πρωτοβουλία του ως Υποδιοικητής της Αγροτικής Τραπέζης το 1963, να αναθέσει στον μεγάλο μας θεατράνθρωπο και φιλόλογο του Κολεγίου Αθηνών Κάρολο Κούν, να περιοδεύσει με τον θίασό του, σε όλη την επαρχία, για να καλλιεργήσει την θεατρική παιδεία στους ταπεινούς και ξεχασμένους μας αγρότες, αλλά και την υστερούσα πολιτισμικά περιφέρεια. Στο φάσμα του πολιτισμού ο Διαμαντής θα διατελέσει Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Μελετών Λαμπράκη, πρόεδρος του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού και ιδρυτικό μέλος του Διεθνούς Κέντρου Μ. Θεοδωράκης.
Ως συγγραφέας και ακαδημαϊκός δάσκαλος, υπήρξε πολυγραφότατος, με βιβλία, μελέτες άρθρα και δοκίμια, στο φάσμα της εθνικής οικονομίας, του πολιτισμού, αλλά και του εκσυγχρονισμού της ελληνικής κοινωνίας. Πάνω από 15 συγγράμματα δημοσίευσε στο πανεπιστημιακό πεδίο –πολλά εκ των οποίων στον Βίκτωρα Παπαζήση, με τον οποίο υπήρξαν και πολύ καλοί φίλοι –αλλά και μια βιογραφία του στον Καστανιώτη υπό τον τίτλο «Γαστούνη–Berkeley», που ουσιαστικά αποτελεί μέσα από την δική του προσωπική πορεία, μια έξοχη και πανοραμική τοιχογραφία της σύγχρονης Ελλάδας.
Ευτύχησε ο Διαμαντής με την εμπνευστική θαλπωρή της γυναίκας του αοίδιμης Έλλης Πεπελάση, τ. Προέδρου της «Ένωσης Γυναικών Ελλάδος», να κάνει μια ευτυχισμένη οικογένεια και να αποκτήσει δυο λαμπρά παιδιά, την Ιωάννα, Καθηγήτρια σήμερα της (ΑΣΟΕΕ), και τον Δημήτρη, αναγνωρισμένο, υψηλού κύρους manager και τ. Διοικητή του ΕΛΚΕΠΑ, που αποτελεί στέλεχος της Εθνικής Τραπέζης. Και στην δύση της ζωής του, να απολαύσει ηθικά, την αγάπη και την απαράμιλλη στήριξη της συντρόφου του Μαριέττας, σπουδαίας ψυχολόγου και ταλαντούχου καλλιτέχνη.
Πάνω από όλα όμως ως υπέροχη ηθική προσωπικότητα ο Διαμαντής, αγάπησε βαθιά την ΙΔΕΑ του ΑΝΘΡΩΠΟΥ αλλά και ότι όμορφο και ωραίο ατένιζε το ευσυγκίνητο μάτι του, γύρω του στην κοινωνική πραγματικότητα και μακριά στους ορίζοντες της ιστορίας. Η πολιτισμική και ηθική του παρακαταθήκη, ως διανοούμενου και ακαδημαϊκού δασκάλου είναι πελώρια για την σύγχρονη Ελλάδα και θα αποτελεί πάντα για εμάς τους νέους ανθρώπους, σηματωρό και κεντρικό σημείο αναφοράς
Όσο για εμένα, περισσεύει η τιμή, που έχω την ηθική ευτυχία να είναι εξάδελφος του πατέρα μου και να έχουμε το ίδιο αίμα. Πάντα η αγάπη και η ηθική φροντίδα του Διαμαντή υπήρξε απλόχερα δίπλα μου, έστω και αν κάποτε υπήρξε αυστηρός μαζί μου, στην ενασχόλησή μου με την πολιτική, την οποία δεν συμπαθούσε ιδιαίτερα…
Καλό σου ταξίδι, γλυκέ μου και μονάκριβε θείε Διαμαντή, για την οδό ονείρων του άλλου μεγάλου Έλληνα Μάνου Χατζηδάκη.
Σε αποχαιρετούμε ευλαβικά ΟΛΟΙ. Οι συνάδελφοί σου, οι φοιτητές σου, όλες οι πτέρυγες του πολιτικού κόσμου, οι άνθρωποι του πολιτισμού, της παιδείας, της οικονομίας, αλλά και ο δημοσιογραφικός μας κόσμος, του οποίου υπήρξες περίσεπτο στέλεχος με τα έξοχα άρθρα σου–δοκίμια.
Με άφατη αγάπη και συγκίνηση,
Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
ή Πεπελάσης
