Γράφει ο Κώστας Ζαχαριάδης*
Η δική μας επιλογή για τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στην Γαλλία είναι, αναμφίβολα, ο Μακρόν, διότι απλά η Ακροδεξιά πρέπει να ηττηθεί με όσο γίνεται μεγαλύτερη διαφορά. Η Αριστερά θα πρέπει πρώτα να τον ψηφίσει και στη συνέχεια να αποτελέσει την ουσιαστική κοινωνική και πολιτική αντιπολίτευση στις νεοφιλελεύθερες επιλογές του. Ξέρουμε, σε γενικές γραμμές, την πολιτική που θα ακολουθήσει ο Μακρόν, όμως εμάς δεν μας εκφράζει η πολιτική των «ίσων αποστάσεων» με το επικίνδυνο, σκοτεινό και μισητό πρόσωπο της Ακροδεξιάς.
Χρειάζεται ένα πανδημοκρατικό μέτωπο απέναντι στις ιδέες που εκπροσωπεί η γαλλική ακροδεξιά δηλαδή του ρατσισμού, του μίσους, του αντιευρωπαϊσμού, γιατί όχι μόνο δεν πολεμάει-όπως υποστηρίζει το σύστημα- αλλά είναι αυτή το πιο ακραίο και αναχρονιστικό πρόσωπό του. Το διακύβευμα είναι μεγάλο, αφορά την ήττα της ακροδεξιάς όχι μόνο για τη Γαλλία, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Φυσικά θα είχα την ίδια τοποθέτηση αν στο δεύτερο γύρο περνούσε ο Φιγιόν με την Λεπέν υπέρ του Φιγιόν. Αναρωτιέμαι τι θα έλεγε το κατεστημένο αν στον δεύτερο γύρο είχαμε μια μονομαχία Αριστεράς – Ακροδεξιάς…
Το ποσοστό του Εθνικού Μετώπου είναι ιστορικά υψηλό και παρότι δεν έχει δυναμική νίκης για τον δεύτερο γύρο δείχνει ότι η γαλλική ακροδεξιά μεγεθύνεται αργά και σταθερά και είναι εν πολλοίς αυτή που διαμορφώνει πολιτικές και ιεραρχήσεις θεμάτων στην γαλλική πολιτική σκηνή. Η ραγδαία άνοδος του Εθνικού Μετώπου είναι εμφανής, όταν συγκρίνουμε τα αποτελέσματα που συγκέντρωσε στον πρώτο γύρο του 2012 και τα αντίστοιχα ποσοστά του 2017.
Η άνοδος κατά 4% περίπου στο σύνολο της επικράτειας είναι σημαντική, ωστόσο ακόμη σημαντικότερη είναι και η πυκνότητα επιρροής της γαλλικής ακροδεξιάς σε έναν πολύ μεγάλο αριθμό περιφερειών. Η εκλογική επιρροή της Λεπέν αναπτύσσεται σε περιοχές με υψηλά ποσοστά ανεργίας, χαμηλούς μισθούς, περιοχές με πρόσφυγες και μετανάστες, χαμηλό ή μέσο εκπαιδευτικό επίπεδο.
Η Ευρώπη μπορεί να ανασάνει για λίγο. Δεν ξέρω όμως αν θα χαρακτηριστούμε ρομαντικοί αν ζητήσουμε να αναλογιστούν οι Ευρωπαίοι πολίτες (βεβαίως και οι ευρωπαϊκές ηγεσίες) τι είναι αυτό που οδήγησε τους Βρετανούς να ψηφίζουν Brexit, τους Αυστριακούς να δίνουν 46,4% στον ακροδεξιό Νόρμπερ Χόφερ, τους Γερμανούς να βάζουν το AfD στα 11 από τα 16 τοπικά κοινοβούλια, ακόμα και στη μαρτυρική Κύπρο να εισέρχονται στο κοινοβούλιο οι ακροδεξιοί του ΕΛΑΜ και οι Χρυσαυγίτες.
Οι υποψήφιοι των παραδοσιακών γαλλικών κομμάτων, του Σοσιαλιστικού και της Δεξιάς είναι εκτός δευτέρου γύρου. Είναι εμφανές ότι υπάρχει σημαντικό κενό αντιπροσώπευσης και λειτουργίας του πολιτικούς συστήματος που κανείς δεν μπορεί να υποτιμά και να αγνοεί. Τα παραδοσιακά «μεγάλα» κόμματα είναι οι μεγάλοι χαμένοι, ενώ ειδικά οι σοσιαλιστές υπέστησαν εκλογική συντριβή. Οι ψηφοφόροι του Σοσιαλιστικού Κόμματος μοιράστηκαν σε Μακρόν, Μελανσόν, Αμόν (ο επίσημος υποψήφιος).
Δεν ξέρω αν και κατά πόσο προβληματίζονται οι ευρωπαίοι σοσιαλιστές αλλά μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα υπάρχει μια δυναμική εξαέρωσής τους. Σε Ελλάδα, Ολλανδία, εν μέρει και Ισπανία και τώρα στη Γαλλία η κρίση στρατηγικής στο παραδοσιακό σοσιαλδημοκρατικό στρατόπεδο της Ευρώπης είναι πρωτοφανής στα μεταπολεμικά χρονικά.
Το σοσιαλιστικό κόμμα καταποντίστηκε, κυρίως ως αποτέλεσμα των κοινωνικών και οικονομικών πολιτικών που εφάρμοσε και υπερασπίστηκε από το 2012, της αδυναμίας άρθρωσης μιας εναλλακτικής πρότασης από τον απελθόντα πρόεδρο Ολάντ και τον πρωθυπουργό Βαλς, την ισχνή προεκλογική στήριξη ενός σημαντικού τμήματος του κομματικού μηχανισμού προς τον Αμόν, και της συνολικής ιδεολογικής αφομοίωσής τμήματος της σοσιαλδημοκρατίας από τις συντηρητικές δυνάμεις στην ΕΕ.
Από την Κυριακή του πρώτου γύρου και με επόμενο σταθμό τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου, ξεκινά και επισήμως η αναδιάταξη των παραδοσιακών κομματικών σχηματισμών στη Γαλλία. Οι περισσότεροι εστιάζουν στη διάσπαση των Σοσιαλιστών, αλλά η παραδοσιακή Δεξιά έμεινε εκτός β’ γύρου για πρώτη φορά.
Πατώντας πάνω στην αποσύνθεση του Σοσιαλιστικού Κόμματος και την ήττα της παραδοσιακής Δεξιάς (UMP), ο Μακρόν θα επιχειρήσει στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές να στηριχθεί ως Πρόεδρος από μια νέα πλειοψηφία βουλευτών προερχόμενων από α) τη σοσιαλφιλελεύθερη πτέρυγα του Σοσιαλιστικού Κόμματος (65% των υποψηφίων Σοσιαλιστών προέρχονται από αυτή την πτέρυγα, ενώ ο Μανουέλ Βαλς στήριξε επισήμως το Μακρόν), β)τα υπολείμματα του Κέντρου (ο Φρανσουά Μπαϊρού αποσύρθηκε υπέρ του Μακρόν και γ) σημαντική μερίδα των δεξιών βουλευτών (ο Ντομινίκ ντε Βιλπέν στήριξε επίσης το Μακρόν).
Η γαλλική αριστερά, αυτή που εκπροσωπεί ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν με τη στήριξη του Κομμουνιστικό Κόμματος Γαλλίας (αδελφό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ) τα πήγε εξαιρετικά σε ποσοστό, πρωτοφανές για τα δεδομένα της χώρας, ιδίως με βάση τις επιδόσεις των τελευταίων χρόνων. Δεκαετίες είχε η γαλλική αριστερά να δει τέτοια ποσοστά. Δυστυχώς, δεν κατάφερε να κάνει τη μεγάλη ανατροπή και πλήρωσε τις επιλογές “καθαρότητας”. Η μη συνεργασία Μελανσόν – Αμόν στοίχισε εκλογικά και στους δυο κυρίως όμως, στοίχισε στον προοδευτικό – αριστερό κόσμο της χώρας. Ο προοδευτικός αριστερός πολίτης της Γαλλίας δεν είχε σε αυτές τις εκλογές τις επιλογές που θα ήθελε.
Η ευκαιρία των βουλευτικών εκλογών είναι μπροστά. Δεν θα δούμε δυστυχώς αν ο Μελανσόν θα είναι καλύτερος ή χειρότερος ηγέτης από τον Αλέξη Τσίπρα. Θα έπρεπε να σκεφτεί όμως ότι για να γίνει Τσίπρας χρειάζεται τουλάχιστον να κερδίσεις δύο εκλογικές μάχες και ένα δημοψήφισμα σε ένα χρόνο. Η επίδοση του Μελανσόν ήταν εξαιρετική, αφήνοντας υποσχέσεις για τις κοινοβουλευτικές εκλογές που θα ακολουθήσουν μετά το δεύτερο γύρο. Το 19,6% (7 εκατομμύρια ψήφοι) που συγκέντρωσε δεν απέχει πολύ από το 21,4% που πέτυχε το 1969 το ΚΚ Γαλλίας με τον Jean Duclos.
Μπορεί το ιστορικό πλαίσιο να είναι διαφορετικό, ωστόσο πολλά από τα διλήμματα της εποχής έχουν επανέλθει και αναδιαμορφώσει τους σημερινούς πολιτικούς συσχετισμούς στην Ευρώπη και την Γαλλία. Ο Μελανσόν κατάφερε να κερδίσει με διαφορά το μεγαλύτερο τμήμα των νέων σε ηλικία ψηφοφόρων (18-24 ετών), αλλά και να «πλασαριστεί» με υψηλά ποσοστά στις ηλικιακές ομάδες 25-34, 35-49 και 50-59 ετών αντίστοιχα.
Η Αριστερά έχει τώρα μια μεγάλη ανασυνθετική ευκαιρία, αρκεί να μην χυθεί η καρδάρα με το γάλα από εγωισμούς. Ο Αμόν φαίνεται (με βάση τις δηλώσεις του) έτοιμος για ανασυνθετικές διαδικασίες, αντιλαμβανόμενος ότι το σοσιαλφιλελεύθερο κατεστημένο στο Σοσιαλιστικό Κόμμα θα επιδιώξει να τον εξαφανίσει πολιτικά. Κρισιμότατος ο ρόλος του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο μέχρι τώρα επιδεικνύει την πιο ώριμη στάση από όλους.
Όπως αποδείχθηκε και στην Ελλάδα τα τελευταία επτά χρόνια και για να κερδίσεις αλλά κυρίως για να κυβερνήσεις μέσα σε αυτή την ευρωπαϊκή κινούμενη άμμο αλλαγών, μεταβολών και αναπροσαρμογών η πυγμή ή η ρητορική της πυγμής δεν φτάνει. Χρειάζεται πολιτικό σχέδιο, ευελιξία και προσαρμογή των πολιτικών στη σημερινή ευρωπαϊκή πολιτική πραγματικότητα.
Ο διάλογος που γίνεται σε όλη την Ευρώπη μεταξύ αριστερών σοσιαλιστικών και οικολογικών κομμάτων μόλις έχει ξεκινήσει. Οι νέες πολιτικές συναινέσεις και οι νέες πολιτικές διαιρέσεις που προκύπτουν και θα προκύψουν και στο μέλλον στο ευρωπαϊκό πολιτικό χάρτη είναι καθοριστικής σημασία και για τη χώρα μας. Οφείλει η Αριστερά στην Ελλάδα και να τις παρακολουθεί και να τις συνδιαμορφώνει.
*Ο Κώστας Ζαχαριάδης είναι διευθυντής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ.
